Thursday, November 25, 2004

VOA interview

ိ မင္းကိုႏိုင္ ဗြီဒီယိုမွတ္တမ္း
(၂၅-၁၁-ဝ၄) ဗီြအုိေအ

ပထမပုိင္း

စစ္အစိုးရရဲ႔အက်ဥ္းေထာင္ထဲမွာ (၁၆)ႏွစ္ေလာက္ အက်ဥ္းခ်ခံခဲ့ရၿပီးေတာ့ ႏိုဝင္ဘာလ(၁၉)ရက္က ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသား သမဂၢမ်ား အဖဲြ႔ခ်ဳပ္(ဗကသ) ရဲ႔ ဥကၠဌ ကိုမင္းကိုႏိုင္ဟာ ရုပ္ျမင္သံၾကား ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းမႈမွာ သူ႔ရဲ႔ က်န္းမာေရး အေျခအေနကို အခုလိုေျပာျပပါတယ္။

“က်ေနာ္က က်န္းမာေရး စစ္ေဆးမႈ အစစ္ေဆးခံၿပီး အခုပဲျပန္လာတာပါ။ ျပန္လာတဲ့အခါမွာ က်ေနာ္ မ်က္စိနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ မလုပ္ခဲ့ရေသးပါဘူး။ ကိုယ္တြင္းအဂၤါေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လုပ္ခဲ့တဲ့အခါမွာ ေလာေလာဆယ္ သိရသမွ်ကတာ့ ကလီစာေတြ ဆိုၾကပါစို႔ဗ်ာ၊ ေက်ာက္ကပ္တုိ႔ အဆုပ္တုိ႔ အစရွိသျဖင့္ကေတာ့ အေျခအေန ေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏွလံုးေတာ့ ႏွလံုးနည္းနည္း ရွိရင္းစဲြထက္ ႀကီးေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏွလံုး ဒီလိုျဖစ္ရျခင္းကလည္း အတြင္းမွာ အေနအစားနဲ႔ ပတ္သက္တယ္လုိ႔ ယူဆပါ တယ္ ဆရာဝန္က အဲဒီေတာ့ အဲဒါအတြက္ အေနအစားေတြကို ျပဳျပင္လိုက္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေကာင္းႏိုင္ပါတယ္။ လိုအပ္တဲ့ ျပဳစု ကုသမႈေတြ အတြက္ ဆက္ၿပီးစဥ္းစားပါလိမ့္မယ္၊ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာဝန္ေတြက ဆက္ၿပီးေတာ့ ေပးပါလိမ့္မယ္။

က်န္တဲ့ ထူးထူးျခားျခားကေတာ့ က်ေနာ့္မွာ ေရာဂါ ျပတယ္လုိ႔ က်ေနာ့္ကိုယ္ က်ေနာ္ မေတြ႔ဘူး။ ခံစားေနရတာကေတာ့ ညဘက္ဆို အိပ္လုိ႔ ျပႆနာေတြေတာ့ ရွိတယ္။ ဒါက ေမးၾကည့္တဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ့္နည္းတူပဲ ေထာင္ထဲက ထြက္လာတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြကေတာ့ ေျပာပါတယ္ခင္ဗ်၊ အားလံုးပဲ ဒီေဝဒနာကို ခံစားရ ပါတယ္တဲ့။ ဒီလိုပဲ က်ေနာ္ အိပ္မရလို႔ ထထိုင္ေနတယ္၊ ညည လမ္းေလွ်ာက္ေနတယ္၊ အဲဒါကို အေမတို႔ ဘာတုိ႔က ေတြ႔တဲ့အခါ ေျပာတယ္၊ က်ေနာ္က စိုးရိမ္တယ္၊ ဒါဘာျဖစ္မွန္းမသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္ သူငယ္ခ်င္းေတြက ေျပာတယ္၊ အားလံုး ျဖစ္ၾကပါတယ္ တဲ့၊ ကာလတိုနဲ႔ ကာလ ရွည္ပဲၾကာပါတယ္တဲ့။ အထဲမွာ ၾကာၾကာ ေနလာတဲ့လူကေတာ့ နည္းနည္း ပိုၾကာၾကာေလးမ်ား ျဖစ္မလား မသိဘူးခင္ဗ်၊ အဲဒီ အခ်ဳိးအစားအတိုင္း ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီလိုေတာ့ ထင္ရတာေပါ့ဗ်ာ၊ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္က သင့္တင့္ ေလ်ာက္ပတ္တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ဒါ ေပ်ာက္ သြားမယ္ထင္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ ဒီေလာက္ပါပဲ။”

ဒါ့အျပင္ သူ႔ရဲ႔မ်က္လံုးေတြရဲ႕ အေၾကာင္းကိုလည္း ဒီအတုိင္းရွင္းျပပါတယ္။

“မ်က္လံုးေတြက က်ေနာ္ၾကည့္ရတာ ညဘက္ တီဗြီေတြဘာေတြ ၾကည့္လိုက္လို႔ရွိရင္ အရုပ္ေတြက ႏွစ္ထပ္ေတြ ဘာေတြ ျဖစ္ေန တယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ ၅ မိနစ္ထက္ ပိုၿပီး မၾကည့္ႏိုင္ဘူး။ မ်က္စိကိုက္တယ္။ မ်က္စိပူတယ္၊ မ်က္စိေတြနီလာတယ္၊ မ်က္ရည္ပူေတြ က်တယ္၊ အဲဒီလိုရွိတယ္၊ က်န္တဲ့ျပႆနာကေတာ့ သိပ္မရွိေသးပါဘူး ခင္ဗ်။ မ်က္လံုးေတြ ပူေနတာကေတာ့ တခ်ိန္လံုးပဲ ပူေနတယ္။ ဟုတ္ကဲ့ အဲဒီေလာက္ ပါပဲ။”

အက်ဥ္းေထာင္ကေန ခ်က္ခ်င္းလြတ္ေျမာက္လာတဲ့အခ်ိိန္မွာ ဘယ္သူ႔ကို ပထမဦးဆံုး သတိယမိပါသလဲလုိ႔ ေမးတာကိုေတာ့ ကိုမင္းကိုႏိုင္က ဒီအတိုင္း ေျဖဆိုပါတယ္။

“ဒီဟာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျဖရမယ္ဆိုရင္ ေမးခြန္းကသာ တမ်ဳိးတည္း ေျဖရမွာက ၂ မ်ဳိးေျဖရမလိုျဖစ္ေနတယ္။ လူဆိုတာက ကိုယ္ေရး ကိုယ္တာရွိမယ္၊ ကိုယ္ေနထိုင္ရတဲ့ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းနဲ႔ ပတ္သက္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြရွိမယ္၊ ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္၊ ဒါ ဘယ္သူမဆိုေပါ့ဗ်ာ၊ တစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႔ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းက က်ဥ္းေကာင္းေနရင္ေတာ့ က်ဥ္းမယ္ေပါ့ဗ်ာ၊ ဒါေပမယ့္ လူဟာ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာရယ္ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းရယ္ ႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ ဒီေမးခြန္းကိုလည္း အဲဒီလို ႏွစ္ပိုင္းခဲြၿပီး ေျဖခ်င္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆိုရင္ ဒါမွလည္း လူပီသမွာပါ။ က်ေနာ္ဟာ ပရအေၾကာင္းပဲ ေျပာေနမယ္ ဆိုရင္ အတၱမရွိတဲ့လူပံုစံ သက္ေရာက္သြားမွာ စုိးရပါတယ္။

အတၱအေၾကာင္းခ်ည္းပဲ ေျပာေနျပန္ရင္ ပရမပါဘူး ဆိုေတာ့ ယုတၱိမရွိ ဘူးခင္ဗ်၊ အဲဒီေတာ့ အမ်ားနဲ႔ဆိုင္တဲ့အေၾကာင္းေျပာပါဆိုရင္ ဒီလို ခုနက ေမးသလိုေပါ့ အရင္ဆံုး ဘယ္သူ႔ကို တန္း သတိယလိုက္သလဲ ဆိုရင္ ေထာင္က လြတ္လြတ္ခ်င္း အဲဒီမွာ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္တည္းပဲ ေျပာလုိ႔ရွိရင္ေတာ့ အမွန္တကယ္ေတာ့ မတိက်ဘူးခင္ဗ်၊ မလံုေလာက္ဘူး ခင္ဗ်၊ မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ ေျပာဗ်ာ အေရးႀကီးဆံုး တစ္ေယာက္တည္းကိုပဲ ေျပာဗ်ာ ဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ ဒါဟာ အဲဒီက်ရင္ က်ေနာ္က မဟုတ္ေသးဘူးဗ်ာ၊ အဲဒီ က်ရင္ တစ္ေယာက္တည္းနဲ႔ မလံုေလာက္ေသးဘူးဗ်ာ၊ အဲဒီလုိမ်ဳိး က်ေနာ္ေျပာခ်င္တယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲ ဆိုေတာ့ ေၾသာ္ အရင္တုန္းက ငါနဲ႔ အတူ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြ အားလံုး ဒီအခ်ိန္မွာ အတူေနရရင္ ေကာင္းမွာပဲလို႔ ေတြးမိပါ တယ္။ အဲဒီေတာ့ တစ္ေယာက္တည္းကို ေရြးၿပီးေတာ့ ေျပာပါဆိုရင္ေတာ့ အမ်ားစုကလည္း နားလည္မႈရွိပါလိမ့္မယ္။ ဒီေနရာမွာ ထုတ္ေဖာ္ၿပီး ေျပာစရာလည္း မလိုပါဘူးခင္ဗ်၊ အဲဒါ အားလံုးက နားလည္လုိ႔ရပါ တယ္၊ သို႔ေသာ္ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ တစ္ဦး တစ္ေယာက္တည္းကိုပဲ ပုဂၢဳိလ္ရင္း တစ္ေယာက္ကိုပဲ ေရြးၿပီးေျပာတာကို က်ေနာ္တုိ႔ေတြက ဆင္ဆင္ျခင္ျခင္ေလး သြားၾကတာ ပိုၿပီးေတာ့ သင့္ေတာ္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာအရ ေျပာပါ ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ့္မွာ တခ်ိန္တခါက တေယာက္ေသာသူေပါ့ဗ်ာ၊ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္မွာက ဒီေလာက္ ႏွစ္ကာလ ၾကာတဲ့အခါ (၁၆)ႏွစ္တာေလာက္ ၾကာလာေတာ့ က်ေနာ့္မွာ သူ႔ကို ေတြ႔ဖို႔ အခြင့္အေရးေတာင္ မရွိေတာ့ဘူး ထင္ပါတယ္။ မရွိေတာ့ဘူး ဆိုေတာ့ မရႏုိင္ေတာ့မွန္း သိတာ တခုကိုေတာ့ သတိယတာ တစ္ခုေတာ့ ရွိတာေပါ့ဗ်ာ၊ ဒါပါပဲ က်ေနာ္ ဒီေလာက္ပဲေျပာပါရေစ။”

(၁၆)ႏွစ္ေလာက္ အက်ဥ္းေထာင္ထဲမွာ ေနထိုင္ရတဲ့အခါ ဘယ္လုိ ေနထိုင္ပါသလဲလုိ႔ ေမးျမန္းတာကိုေတာ့ ကိုမင္းကိုႏုိင္က အခုလို ေျဖပါတယ္။

“အဲဒီအတြက္ကေတာ့ ေျပာလို႔ရွိရင္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ႀကီးကို စာအုပ္ အထူႀကီးနဲ႔ ေရးရင္ေတာင္ ရတယ္ေပါ့ဗ်ာ၊ က်ယ္က်ယ္ဝန္းဝန္း ေျပာရင္ေတာ့ ဒါကို ျပည့္ျပည့္စံုစံု ေျပာမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေအးေအးေဆးေဆး ေျပာရမယ့္ ကိစၥမ်ဳိးပါ။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ က်ေနာ္တုိ႔ အခုလို ႀကံဳတဲ့ အခ်ိိန္ေလးမွာ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အေတာ္အသင့္ေလာက္ပဲ ေျပာလို႔ရမွာေပါ့။ အေတာ္အသင့္ေလာက္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါကေတာ့ အမ်ားနည္းတူပဲ လက္ခံ က်င့္သံုးပါတယ္။ ဆုိလုိတာက အမ်ားက ဘယ္လုိေနၾကသလဲ ဆိုရင္ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ၾကမယ္ဗ်ာ၊ ေနာက္တခုက ဘာသာေရး လုပ္ၾကမယ္ခင္ဗ်ာ၊ ဘာသာတရားလည္း ကိုယ္စီရွိၾကတဲ့လူေတြ မ်ားပါတယ္။ ဘာသာေရး အဆံုးအမ အရ က်ေနာ္တုိ႔ ဗုဒၶ
ဘာသာ ဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ ဘုရားရွိခိုးရံုနဲ႔ မလံုေလာက္ဘူးေပါ့ ခင္ဗ်ာ၊ သက္ဆိုင္ရာ ဘာဝနာေလးေတြ ပြားရေတာ့ေပါ့ခင္ဗ်ာ၊ ဘာဝနာဆိုတာကလည္း ကိုယ္ ေလ့လာထားသေလာက္ သိထား မွတ္ထားသေလာက္ကို ဘာဝနာ ပြားပါတယ္။

အဲဒါေတြၿပီးၿပီဆိုရင္ေတာ့ ဘာရွာလဲ ဆိုလုိ႔ရွိရင္ေတာ့ ငါ အခ်ိန္ကို တန္ဖိုးရွိရွိ ဘယ္လို အသံုးခ်မလဲ၊ ဒါက က်ေနာ္တုိ႔အတြက္ ေတာ္ေတာ္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘာျဖစ္လုို႔လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က ဒီစကားက ခင္ဗ်ားလည္း ၾကားဖူးပါလိမ့္မယ္၊ ကုသိုလ္ရယ္၊ ပညာရယ္၊ ဥစၥာရယ္ တခုခုေတာ့ ရေနရမယ္။ ဒီလို ဆိုထားတာကိုး ဆိုေတာ့ ဥစၥာရယ္ ပညာရယ္္ ကေတာ့ ရစရာမရွိဘူး၊ ကုသိုလ္ကေတာ့ ရွာၿပီးသြားၿပီေလ၊ ဆုိေတာ့ ေလ့လာစရာကလည္း စာရြက္စာတမ္းက မရွိတဲ့ ေနရာမ်ဳိးမွာဆိုေတာ့ ပညာက ရွာလုိ႔မရဘူး၊ ဥစၥာကလည္း ရွာလို႔ မရဘူး။

ဒါျဖင့္ ေနာက္ထပ္ ရစရာ မရွိေတာ့ဘူးလားလုိ႔ ေမးခြန္းက ေပၚလာတယ္။ ဒီေနရာမွာ က်ေနာ္ ဘာသြားေတြ႔လဲဆိုေတာ့ ခြၽင္းခ်က္နဲ႔ ေယဘုယ် ဆိုတာ သြားေတြ႔ပါတယ္။ ေယဘူယ်ေျပာမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ေတာ့ ကုသိုလ္ပဲရွာလုိ႔ရမယ္၊ ပညာရွာလုိ႔မရဘူး၊ ဥစၥာရွာလုိ႔မရဘူး။ ဆိုေတာ့ ဒီသံုးခုပဲလား၊ ေနက္ထပ္ ဘာမွ ရွာလို႔ မရေတာ့ဘူးလား၊ ဒါနဲ႔ပဲ အခ်ိန္ေတြကို အခ်ည္းႏွီးကုန္ရေတာ့မလား၊ ဒီလုိစဥ္းစားပါတယ္။ စဥ္းစားတဲ့ အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္ အႏုပညာေလး တခုခု ဖန္တီးရင္ေကာင္း မလားလုိ႔ သြားေတြးမိတယ္ေလ၊ ေတြးမိေတာ့ အခ်ိန္လည္း နည္းနည္း သက္သက္သာေလးနဲ႔ ကုန္လြယ္တဲ့၊ တခိ်န္မွာ ဒါေလးက အဖတ္တင္သြားရင္လည္း အက်ဴိးရွိမယ္လုိ႔ ယူဆပါတယ္။

အဲဒီေတာ့ ေထာင္ထဲမွာေနခဲ့တဲ့လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ခံစားခ်က္ကို သိခ်င္သပဆိုရင္ နည္းနည္းပါးပါး သူတုိ႔လို ခံစားၾကည့္လုိ႔ရမယ္ေပါ့ခင္ဗ်ာ၊ အဲဒါ က်ေနာ္ စဥ္းစားၿပီးေတာ့ အႏုပညာေလးေတြ ဖန္တီးပါတယ္။ ဖန္တီးတယ္ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ ဘယ္လိုဖန္တီးလဲဆိုေတာ့ ပံုက်ေတာ့ ဆဲြလို႔မရဘူးခင္ဗ်၊ စာေရးကိရိယာေတြ ဘာေတြ မရွိဘူးဆိုေတာ့ ကဗ်ာေလးေတြ ဘာေတြ အေတြးထဲမွာေရးရတာ၊ ကဗ်ာေတြစပ္ အေတြးထဲမွာပဲစပ္၊ သီခ်င္းေလးေတြ အေတြးထဲမွာစပ္ အဲဒီလို လုပ္ရတာပဲ၊ က်ေနာ့္မွာ တူရိယာလည္း အားကိုး စရာမရွိတဲ့ အခါက်ေတာ့ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ စည္းေလးေဘာင္ေလးကြပ္ ကိုယ့္ဟာကို သီခ်င္းေလးစပ္၊ ကဗ်ာေလးစပ္ အဲဒီကဗ်ာေလး ေတြကို ရၿပီ ဆိုလုိ႔ရွိရင္ အလြတ္က်က္ရတယ္။ အဲဒီအလြတ္က်က္ရတာသည္ပင္ ကုိယ့္ရဲ႔ အႏုပညာကိုယ္ ျပန္ၿပီးေတာ့ အလြတ္က်က္ေနရတာ ကပဲ က်ေနာ့္အတြက္ အခ်ိန္ကုန္ဖုိ႔ အက်ဳိးရွိသြားတယ္၊ အဲ အဲဒီလိုပဲ ေျပာပါရေစ၊ ဒါ ေယဘုယ်သေဘာပါ။ ေနာက္မွ က်ေနာ္ အက်ယ္ေျပာျပ ပါမယ္။ အခ်ိန္ရရင္ ”


အပိုင္း(၂)

ႏိုင္ငံတကာက ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားေတြကို ကိုမင္းကိုႏိုင္ ဘာမ်ား ေျပာဆိုခ်င္ပါသလဲ ဆိိုတဲ့အခါမွာေတာ့

“က်ေနာ့္အေနနဲ႔က ပညာသင္ေနတဲ့ လူေတြကို ေက်ာင္းသားလုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔က ေယဘုယ် ယူဆၾကတာကိုး၊ အဲဒီေတာ့ ပညာဆိုတာက ဘာလဲ ဆိုၿပီးေတာ့ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုၾကပါတယ္။ က်ေနာ္လည္း ၾကားဖူးတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေျပာရမွာေပါ့၊ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ တီထြင္တဲ့ စကားလံုးေတာ့လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ပညာဆိုတာ အမွားအမွန္ကို ခဲြျခားႏိုင္တဲ့စြမ္းရည္ကို ရဖုိ႔၊ ေနာက္တခုကေတာ့ လုပ္သင့္တာ မလုပ္သင့္တာကို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ဖုိ႔၊ ဒါဟာ ေယဘူယ်က်တဲ့ ပညာရဲ႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္လုိ႔ က်ေနာ္ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ ဆုိတဲ့အခါမွာ ေလာကီပညာေတြ ေလာကုတၱရာပညာေတြ ဆိုၿပီးေတာ့ ထပ္ခဲြပါေသးတယ္။ ဆိုေတာ့ အသက္ေမြးမႈ ပညာနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ ဒါေတာ့ ဒီေခတ္မွာႀကံဳေနရတဲ့ ေအာင္လက္မွတ္ တခု ေပၚမွာ အေျခခံၿပီးေတာ့ လစာ(သို႔မဟုတ္) ဝင္ေငြအတြက္ သင္ယူတဲ့ပညာမ်ဳိး ရွိပါတယ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒီပညာေတြအျပင္ကို က်ေနာ္ ေစာေစာက ေျပာတဲ့ သိမႈပိုင္းဆိုင္ရာပညာပါ၊ အသိပညာရယ္၊ အတတ္ပညာရယ္ ဆိုၿပီးကြဲျပားပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီေန႔ ႏိုင္ငံတကာက ေက်ာင္းသားေတြ ဆိုတဲ့ေနရာမွာ လြယ္လြယ္ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အတတ္ပညာပိုင္းမွာ အသိပညာပိုင္းမွာ က်ေနာ့္ထက္ ပိုၿပီး တတ္ေနၾကပါ လိမ့္မယ္ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲ ဆုိေတာ့ က်ေနာ္က အထဲမွာ ပညာသင္ခြင့္ မရခဲ့တဲ့ လူတစ္ေယာက္ပါ။ အခု က်ေနာ့္ရဲ႔စကားကို နားေထာင္ခ်င္တယ္ ဆိုတဲ့ က်ေနာ့္ရဲ႔ ႏိုင္ငံတကာက ေက်ာင္းသားေတြ အတြက္ကေတာ့ ခင္ဗ်ားတို႔ဟာ တကယ့္ပညာသည္ေတြပါ၊ က်ေနာ့္ထက္ စာလို႔ရွိရင္ ပညာတတ္ ၾကတဲ့သူေတြပါ၊ အရပ္စကားနဲ႔ ရိုးရိုးေလး ေျပာမယ္ ဆိုရင္ ခင္ဗ်ားတို႔က ပညာတတ္ပါ။ က်ေနာ္ကေတာ့ ပညာေရးမွာ အားနည္းပါ တယ္။ ဒါဟာ ရိုးရိုးသားသား က်ေနာ္ေျပာျပတာပါ။

သို႔ေသာ္လည္းပဲ ခြၽင္းခ်က္အေနနဲ႔ က်ေနာ့္ကို တခ်ဳိ႔က ေထာက္ျပတာေလးေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီလိုပဲ ဒီလိုခ်ည္းပဲ ေျပာလုိ႔ေတာ့ ဘယ္ရမလဲဗ်ာ၊ အေတြ႔အႀကံဳနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ တမ်ဳိးျဖစ္တာ ရွိပါတယ္လို႔ က်ေနာ့္ကို ေျပာပါတယ္။ အင္းေပါ့ေလ က်ေနာ္ကေတာ့ ခင္ဗ်ားတုိ႔ထက္ အသက္အားျဖင့္ ႀကီးမယ္၊ ျဖတ္သန္းရတာ နည္းနည္း ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္း မ်ားမ်ားစားစား ပိုပိုသာသာ ရွိမယ္ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ အေတြ႔အႀကံဳအရ ရလိုက္တဲ့ ပညာေလးေတြ ရွိေကာင္းရွိႏိုင္ပါတယ္။

အဲဒီေတာ့ ျပန္ခ်ဳပ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ဘာပဲေျပာ ေျပာ က်ေနာ္တုိ႔က အေတြးအေခၚနဲ႔ ႏြယ္တဲ့ အသိပညာေပါ့ဗ်ာ၊ အဲဒါက ဘာလဲဆိုေတာ့ အမွားအမွန္ကို ခဲြျခားတတ္ဖို႔ ခုနက စကားကိုပဲ ျပန္ေကာက္တာပါ၊ ေနာ္ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာနဲ႔ မလုပ္သင့္ မလုပ္ထိုက္တာကို ေရြးခ်ယ္တတ္ဖို႔ ဒါေတြအားလံုးဟာ ဘယ္မွာ အေျခခံလဲ ဆိုေတာ့ မိမိရဲ႕ တကိုယ္ရည္ ခံစားခ်က္ကို ဦးစားမေပးဘဲနဲ႔ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုက္တာကို ေရြးခ်ယ္တတ္ဖုိ႔ပါ။

အဲဒီေနရာမွာ ရင္းႏွီးသင့္တာေတြ စြန္႔သင့္တာေတြ စြန္႔ရပါလိမ့္မယ္။ လူဆိုတာကေတာ့ အတၱမ်ဳိးႏြယ္ပါ။ ရွိထားတာေလးေတြကို မစြန္႔ခ်င္ဘူး၊ ေနာက္ထပ္ ပိုလိုခ်င္ၾကတယ္။ ဒါ ကိုယ္ႏွစ္သက္တဲ့ အရာေပါ့ေလ ဘယ္အရာမ်ဳိးမဆို လုိခ်င္တယ္၊ ရွိၿပီးသားကို ထပ္လိုခ်င္တယ္။ ဒါဟာ အတၱပါ၊ ဒါေပမယ့္ ေလာကမွာ က်ေနာ္ တုိ႔ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာကို ခံစားခ်က္ကို ဦးစားမေပးဘဲနဲ႔ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာကို ေရြးထားၿပီးၿပီ ဆိုတဲ့ေနရာမွာ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ ကိုယ္ ျမတ္ႏိုးတဲ့အရာကို ကိုယ္မက္ေမာတဲ့ အရာတခ်ဳိ႔ကို က်ေနာ္တုိ႔က အရင္းအႏွီး ျပဳလိုက္ရပါတယ္။ အဂၤလိပ္စကားလံုးနဲ႔ ဆိုရင္ေတာ့ ဒီေနရာမွာ satisfy လုပ္လိုက္ရပါတယ္။ ေပးလိုက္ရပါတယ္။ ရင္းႏွီးပစ္လိုက္ရပါတယ္၊ စြန္႔ပစ္လိုက္ရ ပါတယ္။ အဲဒီလိုရွိပါတယ္။

အဲဒီအတြက္ ပညာနဲ႔သာလွ်င္ ေခတ္အဆက္ဆက္မွာ ဒီကေန႔သစ္ကို က်ေနာ္ အခုၾကားရတယ္ေပါ့ေလ ဘယ္လိုၾကားရသလဲဆိုေတာ့ ပညာ ေခတ္ေရာက္ၿပီလို႔ က်ေနာ္ ၾကားရပါတယ္။ ပညာေခတ္ေရာက္ၿပီဆိုေတာ့ ဒါကို က်ေနာ္ မျငင္းဘူးဗ်ာ၊ ဒါေပမယ့္ ဘယ္ေခတ္က ပညာ အေရး မႀကီးတဲ့ေခတ္လဲလို႔ ျပန္ေမးစရာ ရွိပါတယ္။ ျပန္စဥ္းစားမယ္ဆိုရင္ တျခားေခတ္ေတြမွာ ပညာတတ္တဲ့လူေတြက လူရာမဝင္ဘဲ ဒီေခတ္က်မွ ပညာတတ္တဲ့လူေတြက လူရာဝင္မွာလား၊ ဒီလိုေမးစရာရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလိုေတာ့ ဟုတ္မယ္မထင္ဘူးဗ်ာ၊ က်ေနာ္ျမင္တာက ပညာေခတ္ ဟာ ေခတ္အဆက္ဆက္မွာ ရွိပါတယ္။ အဲ သေဘာကေတာ့ ဒီအခ်ိန္က်ေတာ့မွ ပညာရဲ႔ သေဘာသဘာဝ ပညာရဲ႔တန္ဖိုးဟာ ေပၚလာၿပီ။ ဒီလုိမ်ား ဆိုလိုသလားလုိ႔ က်ေနာ္ စဥ္းစားပါတယ္။ ပညာမဲ့ျခင္း၊ ပညာရွိျခင္းဟာ သိပ္ၿပီးေတာ့ ထင္သာျမင္သာတဲ့အခ်က္ ျဖစ္လာၿပီလားလုိ႔ က်ေနာ္ေတြးပါတယ္။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္ စကားဆက္ရမယ္ဆိုရင္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းအတြက္ အတတ္ပညာကိုလည္း ဆည္းပူးၾကပါ။ ေနာက္တခါ မိမိနဲ႔တကြ မိမိရဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ မိမိရဲ႔ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းအတြက္ သိသင့္သိထိုက္တဲ့ သိခ်င္တာေတြကိုလည္း ေလ့လာျဖည့္ဆည္း ၾကပါ။ ၿပီးတဲ့အခါမွာ ပညာရွိပီပီ ေလာကအက်ဳိး၊ မိမိအက်ဳိးကို ထမ္းေဆာင္ၾကတဲ့ေနရာမွာ မွန္ေသာအယူ၊ သင့္ေသာႏွလံုး ျဖဴစင္တဲ့အက်င့္နဲ႔ မိမိရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတိုင္ကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ပါေစလုိ႔ က်ေနာ္ ဆုေတာင္းပါတယ္၊ ဒီေလာက္ပါပဲ။ ”

Wednesday, November 24, 2004

talk with irrawaddy

ဧရာ၀တီမဂၢဇင္းႏွင့္ မင္းကုိႏုိင္ အင္တာဗ်ဴး
ႏုိ၀င္ဘာ ၂၄၊ ၂ဝဝ၄

အခုလြတ္လာတဲ့ ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကိုမင္းကိုႏိုင္ အံ့ၾသသလား။

သိပ္အံ့ၾသတယ္လို႔ေတာ့ မဟုတ္ဘူးဗ်ာ။ သို႔ေသာ္လည္း ဒါ အဆံုးသတ္ထားတာပဲဗ်။ အဆံုးဆိုေတာ့ ဘဝင္က်သြားတာေပါ့ဗ်ာ။ ေမွ်ာ္လင့္ေနရရင္ ပင္ပန္းတယ္ဗ်။ ခင္ဗ်ားလည္း သိတာပဲ။ ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့အတိုင္း ျဖစ္မလာဘူးဆိုရင္ ပင္ပန္းတယ္ဗ်။ အဲဒီေတာ့ ခ်ကြာဆိုၿပီးေတာ့ အဆံုးထိ ခ်လိုက္တာပဲ။ ၿပီးေတာ့ ျဖစ္လာတယ္ဆိုေတာ့လည္း ဒီလိုပါလားဆိုၿပီးေတာ့ ထားလိုက္တယ္ဗ်။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ဗ်ာ က်ေနာ္လည္း ေလာကဓံကို အထိုက္ အေလ်ာက္လည္း ခံခဲ့ရၿပီကိုးဗ်။ ေလာကဓံ အေကာင္းအဆိုး ၂ မ်ိဳးရွိတယ္ဗ်ာ။ အဲဒါကို ပြားလိုက္ေတာ့ ၈ မ်ဳိးေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီအထဲမွာ အဆိုးေလာကဓံကို က်က်နန ခံစားလိုက္ရၿပီ ဆိုတဲ့အခါမွာ ငါအေကာင္းနဲ႔ႀကံဳတဲ့အခါမွာလည္း အိေျႏၵရရခံႏိုင္ေအာင္ ငါက်င့္မယ္ ဆိုၿပီးေတာ့ ႀကိဳၿပီးေတာ့ နည္းနည္းက်င့္ထားတယ္ဗ်ာ။ အဲဒီေတာ့ ျဖစ္လာတဲ့ အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္ ေယာနိေသာ မနသိကာယ ေခၚတာေပါ့ဗ်ာ။ သင့္တင့္ေအာင္ ႏွလံုးသြင္းလိုက္တာေပါ့ဗ်ာ။

ဘာမဆိုေပါ့ဗ်ာ။ ေကာင္းသည္ျဖစ္ေစ ဆိုးသည္ျဖစ္ပါေစေပါ့။ လူဆိုတာက သူ႔အတိုင္းအတာနဲ႔ သူေတာ့ ဘဝမွာ အျမင့္ဆံုး အခ်ိန္ကိုလည္း ခံစားဖူးၾကတာပဲဗ်ာ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေအာက္ေျခလြတ္ရင္လည္း လြတ္တတ္ၾကတယ္ဗ်ာ။ မလြတ္တဲ့ လူကိုေတာ့ နည္းနည္းခ်ီးက်ဴးရတာေပါ့ဗ်ာ။ အဲလိုပဲ - နိမ့္ၿပီေဟ့ဆိုရင္လည္း မခံႏိုင္ၾကဘူးဗ်ာ။ အဲဒါလည္း ခင္ဗ်ား ေတြ႔မွာေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေၾကာင့္ မခံႏိုင္လို႔ကို အိေျႏၵပ်က္သြားတာ ေတြ႔ဖူးတယ္။ အဲဒါ က်က္သေရ မဲ့သြားတာပဲဗ်။ က်ေနာ္ ဒီလို ခံယူတယ္ေလဗ်ာ။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ပါ။ အဲဒါေလး ႏွလံုးႀကိဳတင္ၿပီးေတာ့ သြင္းထားလိုက္တဲ့အခါက်ေတာ့ ခပ္ၿငိမ္ၿငိမ္ေလး ထြက္လာတာေပါ့ဗ်ာ။ ေထာင္ထဲက ထြက္လာၿပီ ဆိုကတည္းက ေပ်ာ္တာလည္း မျပဘူး၊ ဝမ္းနည္းတာလည္း မျပဘူး၊ ပံုမွန္ခရီးတစ္ခုကို အလုပ္ ၿပီးသြားလို႔ အိမ္ျပန္သြားတဲ့ လူတစ္ေယာက္လိုပဲ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးပဲ ႀကိဳးစားၿပီးေတာ့ က်ေနာ္ လာခဲ့ပါတယ္ဗ်ာ။

ခင္ဗ်ားနဲ႔ အက်ဥ္းသား ၃ဝဝဝ ေက်ာ္ အခုလႊတ္ေပးရတာဟာ ေထာက္လွမ္းေရးကေန မတရား အမႈဆင္ထားတဲ့လူေတြ ဆိုၿပီးေတာ့ ျမန္မာစစ္အစိုးရက ေၾကညာသြားတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီလိုဆိုရင္ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ့္ေလးငါးႏွစ္က ကိုမင္းကိုႏိုင္ အဲလိုမ်ိဳး မတရားအမႈဆင္ အဖမ္းခံရတာလို႔ ထင္လား။

က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့လူေတြက လြဲရင္ က်န္တဲ့ အမႈေတြေတာ့ မသိဘူးေပါ့ဗ်ာ။ ဆိုလိုတာကေတာ့ ကိုယ့္အေၾကာင္း ကိုယ္ပဲသိတယ္။ တျခား ကိုယ္လံုးဝမသိတဲ့ လူေတြ အေၾကာင္းေတာ့ ေဝဖန္ရတာေတာ့ ခက္တယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ကုိယ့္အေၾကာင္းကိုယ္ကေတာ့ ရွင္းတယ္ေလ။ အေစာႀကီးကတည္းက ကိုယ္က ဒီလိုခံယူၿပီးသားဆိုေတာ့ အဲဒီေခါင္းစဥ္နဲ႔ လႊတ္ေပးတယ္ ဆိုတဲ့အခါမွာ ေတာ္ေတာ္ႀကီးကို သင့္တင့္ေလွ်ာက္ပတ္တဲ့ ေခါင္းစဥ္ပဲလို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္ဗ်။ သူတို႔အေနနဲ႔က ေတာ္ေတာ္ႀကီးကို အေပ်ာ့ေျပာင္းဆံုး ေရြးၿပီး အမွန္တရားနဲ႔အနီးစပ္ဆံုး ေခါင္းစဥ္ေပးလိုက္တာပဲလို႔ က်ေနာ္ေတာ့ ဒီလိုယူဆတယ္ဗ်ာ။ ဒီေလာက္ပဲ ေျပာႏိုင္မယ္ဗ်။

ျပည္တြင္းျပည္ပမွာရွိတဲ့ အကဲခတ္ေတြက ဒီအခ်ိန္က်မွ ဘာလို႔အခုလို လႊတ္ေပးရတာလဲ ဆိုတာကို တြက္ဆၾကတယ္။ သူတို႔လည္း နေဝတိမ္ေတာင္ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ အာဆီယံ အစည္းအေဝးက မၾကာခင္လာေတာ့မယ္။ အျပင္ကေရာ အထဲကေရာ ဖိအားေတြကလည္း ရွိတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မ်ား လႊတ္ေပးတာလားဆိုၿပီး တခ်ိဳ႔က တြက္ၾကတာေတြရွိေတာ့ ခင္ဗ်ားကိုယ္တိုင္က ဘာေၾကာင့္ ဒီအခ်ိန္က်မွ လႊတ္တယ္လို႔ ထင္လဲဗ်။

ခက္တာက ကိုယ္ကသူမ်ားလို အျပင္မွာျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနေတြကို ဘာမွ မသိဘူးကိုးဗ်။ အထဲမွာခ်ည္းပဲ ငုတ္တုတ္ဆိုေတာ့။ တစ္ခုေတာ့ ရွိတာေပါ့ဗ်ာ။ တခုခုေတာ့ ခိုင္လံုတဲ့ အေၾကာင္းေတာ့ ရွိလိမ့္မယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အေၾကာင္းေတြဆံုမွ အက်ဳိးတစ္ခုဆိုေတာ့ ျဖစ္တာကိုးဗ်။ အခုလို လႊတ္ေပးလိုက္ရၿပီ ဆိုတဲ့ဟာလည္း အက်ဳိးတရား တစ္ခုေပါ့ဗ်ာ။ လႊတ္ေပးဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ အေၾကာင္းတရားေတာ့ ျပည့္စံုၿပီ။ ဒီေလာက္ပဲ ယူဆလို႔ရတယ္ဗ်။ ဒီ ျပင္ပဖိအား ဘာညာေတြ ဆိုတာကလည္း အစကတည္းကလည္း ေပးလာခဲ့တာပဲေလဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ ျပင္ပ ဖိအားေတြပဲ ကပါ့မလား။ ဒီကိစၥဟာ ကာယကံရွင္ဘက္မွာ ဘယ္လို အေျခအေနရွိလဲ။ သေဘာထားက အမွန္တကယ္ပဲ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ေျပာင္းေျပာင္း ျဖစ္သြားလား။ ျပဳျပဳျပင္ျပင္နဲ႔ အားလံုး သင့္ျမတ္မယ့္လမ္းကိုပဲ တကယ္ပဲေရြးၿပီလား။ ဒါေလးေတြေတာ့ က်ေနာ္ စဥ္းစားမိတယ္ဗ်။ အတိအက်လည္း က်ေနာ္လည္း မေျပာတတ္ေသးဘူး။

ဒီလိုဆို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြရွိတယ္ ဆိုပါေတာ့။

ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ဆိုတဲ့ ေနရာမွာေတာ့ဗ်ာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ဆိုတာထက္ ယံုၾကည္ခ်က္က ပိုေကာင္းတယ္ဗ်။ က်ေနာ္ တခါတုန္းကလည္း ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ ေရးဖူးပါတယ္။ ကဗ်ာ အေသးစိတ္ေတာ့ ထားပါဗ်ာ။ ဆိုလိုတာက ယံုၾကည္ခ်က္ကေတာ့ ပိုၿပီးေကာင္းတယ္ဗ်။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ကိုယ္တိုင္ မတတ္ႏိုင္တဲ့ ကိစၥေတြ ရွိတယ္ေလဗ်ာ။ ကိုယ့္တစ္ဖက္တည္းနဲ႔ လုပ္ယူလို႔ မရတဲ့ ကိစၥေတြမွာ တစ္ဖက္ကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ၾကည့္ရတာ မွန္းဆၾကည့္ရတာေတာ့ ရွိတာေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္လို႔ ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို မသံုးရင္ေတာင္မွ မွန္းဆခ်က္ ဆိုတာေလာက္ေတာ့ သံုးလို႔ရမယ္ ထင္တယ္ဗ်။ မွန္းဆခ်က္ေလး တစ္ခုေတာ့ ရွိတယ္၊ ဒီလိုပဲ ေျပာပါရေစ။

မွန္းဆခ်က္ဆိုတာကလည္း အေကာင္းဘက္ကို ဦးတည္တဲ့ မွန္းဆခ်က္တစ္ခုေပါ့၊ ဟုတ္တယ္မို႔လား။

ေအးေပါ့ဗ်ာ၊ ဒီလိုေပါ့။ က်ေနာ့္တစ္ေယာက္တည္း အတြက္လည္း မဟုတ္ဘူးေပါ့။ အားလံုးအတြက္၊ အားလံုး ေမွ်ာ္လင့္ေနတဲ့ အရာတစ္ခု၊ ခါတိုင္းနဲ႔ စာရင္ေတာ့ နီးလာပလားဟဲ့ေပါ့ဗ်ာ။ အဲေလာက္ပါပဲ။ ဒီထက္ပိုၿပီးေတာ့လည္း က်ေနာ္တို႔ ေျပာဖို႔လည္း မသင့္ေသးပါဘူး။

ကိုမင္းကိုႏိုင္ ရန္ကုန္အင္းစိန္ေထာင္မွာ ေနခဲ့စဥ္ ကာလတုန္းကေရာ တျခားသူေတြနဲ႔ အတူေနရသလား။

ေၾသာ္ - အမ်ားစုကေတာ့ဗ်ာ လူႀကီးေတြနဲ႔ခ်ည္းပါပဲ။ အခုဆိုရင္ က်န္ေနေသးတဲ့ လူေတြ ဆိုရင္ဗ်ာ - အင္န္အယ္လ္ဒီက ဦးဝင္းထိန္တို႔၊ ဦးဝင္းတင္တို႔ေတာ့ က်န္ေနေသးတယ္ဗ်။ ေနာက္ - ဦးတင္ေအာင္တို႔ ေကအင္န္ယူက ကိုကိုႏိုင္တို႔၊ ေနာက္ အင္န္အယ္ဒီကပဲေလဗ်ာ၊ အမတ္ ဦးခင္ေမာင္ေဆြတို႔ သူတို႔ေတြဗ်။ သူတို႔ေတြေတာ့ အခုလႊတ္တယ္ေတာ့ မၾကားေသးဘူးဗ်။

အဲဒါဆို ရန္ကုန္မွာ အက်ဥ္းက်စဥ္တုန္းက ေထာင္ထဲမွာ ေနရစဥ္တုန္းက ကိုမင္းကိုႏိုင္ကို တစ္ေယာက္တည္းေတာ့ မထားဘူး ဆိုပါေတာ့။

ဘယ္ဟုတ္မလဲ၊ က်ေနာ္တို႔ကို တစ္ေယာက္ခ်င္း ထားတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ တိုက္ႀကီးတစ္ခုလံုးက အတူရွိတဲ့ လူေတြေပါ့ဗ်ာ။ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ မျမင္ရဘူးေပါ့ဗ်ာ။

တိုက္ထဲမွာ အတူေနရတဲ့ လူေတြေပါ့။

ဟုတ္ကဲ့ - တိုက္ဆိုတာက တိုက္တန္းလ်ားႀကီးေပါ့ဗ်ာ၊ တိုက္အတြဲႀကီးေပါ့။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္တို႔ တစ္ေယာက္တစ္လံုးစီ ေနရတာဗ်ာ။ တစ္ေယာက္တစ္လံုးစီ ဆိုေတာ့ အဲဒီတိုက္ခန္းထဲကကို မထြက္ရဘူးဗ်။ တိုက္ခန္းတစ္ခန္းစီေပါ့။ အေရွ႔မွာ အခန္းလြတ္တစ္ခု ရွိေသးတယ္ဗ်။ အဲဒီအခန္းက လူေနတာမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တို႔က ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ ပိုၿပီးေတာ့ လံုၿခံဳေအာင္လို႔ ကာရံထားတဲ့ သေဘာပဲဗ်။ အဲဒီေတာ့ ကိုယ္က အတြင္းခန္းမွာ ေနရတယ္။ ေရွ႔ကအခန္းမွာက ဘာမွမရွိဘူး။ အဲဒါကို ထပ္ၿပီးေတာ့ ကာထားတယ္။ ရံဖန္ရံခါဆို ေဘးအခန္းေတြက ထပ္ၿပီးေတာ့ လြတ္ေနတယ္ဗ်။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခန္းေက်ာ္ေလာက္မွာ ဘယ္သူရွိလဲ ဘာလဲဆိုေတာ့ သိရပါတယ္။ တစ္ေယာက္မ်က္ႏွာေတာ့ တစ္ေယာက္ မျမင္ရဘူးေပါ့ဗ်ာ။ စကားေျပာခ်င္ရင္ေတာ့ဗ်ာ နည္းနည္း ခက္ခက္ခဲခဲ တက္ၿပီး ေအာ္ေျပာရတာတို႔ ဘာတို႔ေတာ့ ရွိတာေပါ့။

နာမည္ႀကီး စစ္ေၾကာေရးဝင္တဲ့ ကာလေတြတုန္းကေရာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ကို သူတို႔ဆက္ဆံတာေတြ ဘယ္လိုရွိခဲ့သလဲ။

မွန္တာေျပာရရင္ က်ေနာ့္အေပၚမွာေတာ့ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ လုပ္တာေတြ ဘာေတြေတာ့ မရွိပါဘူးဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ ေျပာၾကဆိုၾကတဲ့ ေနရာမွာေတာ့ နည္းနည္းေလးကြာတယ္။ လူဆိုတာကေတာ့ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ မတူၾကဘူးေလဗ်ာ။ ဒါကေတာ့ စိတ္ထား စရိုက္ခ်င္း မတူၾကတာကေတာ့ အဓိကပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေပ်ာင္းနဲ႔ ရည္ရည္မြန္မြန္ ေျပာတဲ့လူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ နည္းနည္းေလး ေမာက္မာတဲ့လူေတြလည္း ေတြ႔ဖူးပါတယ္။ ဒါကေတာ့ဗ်ာ ဘယ္ေနရာမွာမဆို ေတြ႔ရတဲ့အတိုင္းပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္လည္း သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္တဲ့ ပံုစံနဲ႔ပဲ တုံ႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္ဗ်ာ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ တန္ရာတန္ရာေပါ့ဗ်ာ။ သင့္ေတာ္သလိုပဲ တံု႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေၾကာေရးက စ ဖမ္းသြားတဲ့ အခ်ိန္ကတည္းက သူတို႔ဘာေၾကာင့္ ခင္ဗ်ားကို ဖမ္းရတယ္ ဆိုတာကို အဲဒီကာလေတြတုန္းက သူတို႔ႏႈတ္က ထြက္သြားတာမ်ိဳးေတြ လွစ္ခနဲ ထုတ္ျပတာမ်ိဳးေတြရွိလား။

သူတို႔က အဲေလာက္ႀကီးေတာ့ စကားလံုးအတိအက်နဲ႔ ၫႊန္းၿပီး ေျပာတာမ်ဳိးေတာ့ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္ဟာကျဖင့္ ဒါကေတာ့ လြန္တယ္။ ဘယ္ဟာကေတာ့ ဒီေလာက္ေတာ့ မရဘူးေလ။ ဒါမ်ဳိး ေျပာတာေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။ သိပ္ၿပီးေတာ့ အတိအက်လည္း မရွိဘူးဗ်။ ဒါမ်ဳိးကေတာ့ဗ်ာ၊ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ ထိုင္ၿပီးေတာ့ တစိမ့္စိမ့္ ေအးေအးေဆးေဆးေျပာေနမွလည္း ေကာင္းတယ္ေလ။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ရုတ္တရက္က်ေတာ့ဗ်ာ - ဒီလိုခ်ည္းေျပာေတာ့ သိပ္မတိက်ရင္လည္း မေကာင္းဘူးမဟုတ္လား။

ကိုမင္းကိုႏိုင္ - ခင္ဗ်ား အထဲမွာ အာဏာပိုင္ေတြက မင္းကိုႏိုင္ဆိုတဲ့ နာမည္နဲ႔အရွိန္အဝါကို သူတို႔ ေတာ္ေတာ္ကို ေၾကာက္တယ္၊ ေလးစားတယ္လို႔ ခံစားရလား။

အဲလိုေတာ့လည္း မဟုတ္ပါဘူးဗ်ာ၊ က်ေနာ္လည္း လူထဲက လူပါပဲ။ အမတ္ႀကီး ဦးေပၚဦး ေျပာသလိုပါဗ်ာ။ ဟိုဘက္ကမ္းကို တျခားလူေတြ မကူးႏိုင္ဘူးဆိုရင္ က်ေနာ္လည္းမကူးႏိုင္ပါဘူး။ ေလွနဲ႔ကူးႏိုင္တယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္လည္း ေလွနဲ႔ပဲကူးႏိုင္တဲ့လူပါဗ်၊ အဲေလာက္ပါပဲဗ်။

အထဲမွာေနတုန္းက စာအုပ္ဖတ္လို႔ရလား။

အထဲမွာတုန္းက ပထမ ၁ဝ ႏွစ္ကေတာ့ ဘာမွမရဘူးေပါ့ဗ်ာ။ ၁၁ ႏွစ္ေလာက္ၾကာေတာ့လည္း ဘာမွမရဘူးေပါ့ဗ်ာ။ ၁၂ ႏွစ္ေလာက္မွာ ICRC စဝင္တာေပါ့ဗ်ာ။ ICRC စဝင္တဲ့အခါမွာေတာ့ နည္းနည္းေလး ရလာတာေပါ့။ ဒါလည္းဗ်ာ စိစစ္ေရးကေတာ့ ၾကာတယ္။ ICRC ေပးတဲ့ဟာေလး ဘာေလးေတာ့ရတယ္၊။ အဂၤလိပ္စာေလးဘာေလးေပါ့၊ အဲေလာက္ေတာ့ရတယ္။ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ နည္းနည္းေကာင္းသြားၿပီဗ်။ ICRC က်က်နန ဝင္ၿပီးသြားၿပီဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ အိမ္ကေနၿပီး ပို႔လို႔ရၿပီေပါ့ဗ်ာ။ အိမ္ကပို႔တဲ့စာအုပ္ကို သူတို႔စစ္ေဆးတယ္ေပါ့။ ၿပီးလို႔ရွိရင္ သူတို႔က ေပးသင့္ရင္ေပးတယ္ေပါ့။ ဒါမ်ိဳးက်ေတာ့ ဖတ္လို႔ရသြားၿပီ။ အိမ္က ပို႔တာလည္းဗ်ာ လြတ္လြတ္ကင္းကင္း အေၾကာင္းအရာေပါ့ဗ်ာ။ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာေတြေပါ့ဗ်ာ။ ၿပီးေတာ့ ဘာသာေရးစာအုပ္ေတြ၊ အဲေလာက္ပဲရွိပါတယ္။ သူတို႔ စစ္ေဆးတဲ့လူေတြအေနနဲ႔လည္း ေပးလို႔ရႏိုင္တဲ့ဟာမ်ိဳးပဲ ေပးတာေပါ့ဗ်။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္ စာစဖတ္ရပါတယ္။

၁၂ ႏွစ္ ေက်ာ္သြားၿပီဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္မွာ စစ္ေတြေရာက္သြားၿပီဆိုပါေတာ့။

အင္းေပါ့ - စစ္ေတြေရာက္ၿပီး ေတာ္ေတာ္ႀကီးၾကာမွပါ၊ အဲဒီက်မွ ဖတ္ရတာပါ။

ICRC ကေရာ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းတယ္ ဆိုပါေတာ့၊ သူတို႔ဝင္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ အခြင့္အေရးပိုရတာေပါ့။

အင္းေပါ့ - ဒါေပါ့၊ သူတို႔ေက်းဇူးလို႔ ေျပာရင္လည္း ရႏိုင္မလားပဲဗ်ာ။ အတိအက်ေတာ့လည္း မသိပါဘူး။

မွတ္မိလား၊ ၁၉၉၃ တုန္းကလား ၁၉၉၂ တုန္းကလားေတာ့ မသိဘူး။ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ ခင္ဗ်ားကို လာေတြ႔ေသးတယ္ မဟုတ္လား အင္းစိန္မွာေလ။

မွတ္မိတယ္။

အဲဒီတုန္းက Don's give up! ဆိုၿပီး ခင္ဗ်ား message ပို႔လိုက္တယ္လို႔ အျပင္မွာ ေရးၾကသားၾကတယ္ဗ်။ အဲဒါေရာ ေျပာလိုက္မိလား၊ ဟုတ္လား။

အဲဒါေတာ့ ေျဗာင္ေျပာတာပဲဗ်။ ေဘးမွာကေတာ့ ေထာက္လွမ္းေရးေတြေရာ ရံၿပီးေတာ့ အကုန္လံုး နားေထာင္ေနၾကတာပဲ။ သူတို႔ေရွ႔မွာတင္ ေျဗာင္ကိုေျပာတာ။ သူတို႔ကလည္း ဒီစကားဝိုင္းကို အေနာက္က ရပ္ၿပီးေတာ့ ေျဗာင္နားေထာင္တယ္။ က်ေနာ္တို႔က ထိုင္ၿပီးေတာ့ အဲဒီ Congressman ေတြနဲ႔ ဝိုင္းဖြဲ႔ၿပီးေတာ့ ေျပာေနၾကတာ။ ေျဗာင္ႀကီးကို က်ေနာ္္ေျပာလိုက္တာပဲဗ်။ အဲဒါေတာ့ အတိအက်ပဲ၊ ခင္ဗ်ားၾကားတဲ့ အတိုင္းပဲေပါ့ဗ်ာ။

အခု ဘာေတြေရာလုပ္မယ္ စိတ္ကူးလဲဗ်။

ဘာေတြဆက္လုပ္ရမယ္ ဆိုေတာ့ ခင္ဗ်ားနဲ႔ေျပာၿပီးလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္ ထမင္းစားမယ္ဗ်ာ။ (ရယ္သံမ်ား)။ ခင္ဗ်ားေမးသလို က်ေနာ့္ကို စစ္ေၾကာေရးက ေမးဖူးတယ္ဗ်။ (ရယ္သံမ်ား) ခင္ဗ်ားကလည္းဗ်ာ - ေဟ့လူ - ဒါ ေနာက္ေနတာ မဟုတ္ဘူးဗ်။ အမွန္ဆံုးစကားကို ေျပာေနတာဗ်။

ခင္ဗ်ားေထာင္ထဲမွာေနတုန္းက အျပင္မွာရွိတဲ့ သတင္းေတြ ဘယ္ေလာက္ သိရသလဲဗ်။

ဘယ္လိုလုပ္သိပါ့မလဲ။ ခင္ဗ်ား စဥ္းစားၾကည့္ပါဦးဗ်ာ၊ က်ေနာ္တို႔ အထူးေဆာင္ ဆိုတဲ့ဝင္းက လူမေျပာနဲ႔ ေၾကာင္ေတာင္မွ ခြင့္မျပဳရင္ ဝင္လို႔မရဘူး။ ငွက္ေတာင္ ပစ္ခ်ခံရမယ့္ အေနအထားမ်ိဳး ရွိတယ္။ အဲဒီတုန္းက ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး သတင္းရမလဲဗ်။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ လြတ္ၿပီး ျပန္အဖမ္းခံရၿပီတို႔ဆိုတဲ့ သတင္းေတြ၊ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ၫြန္႔ကို ဖယ္ရွားလိုက္ၿပီဆိုတဲ့သတင္းေတြကို ခင္ဗ်ား ၾကားရလား။

၅/ညေတြထဲမွာရွိတဲ့ ဟာသတစ္ခုေလဗ်ာ။ ဘာၾကားရလဲဆိုလို႔ရွိရင္ ရာဇာလီလာမယ္။ အဲ - အၾကာႀကီးေစာင့္ေနတုန္း ေနာက္တစ္ခါက်ေတာ့ ရာဇာလီလာၿပီ။ ေနာက္တစ္ခါ အၾကာႀကီးထပ္ေစာင့္။ ေနာက္ ရာဇာလီျပန္သြားၿပီ။ ရာဇာလီျပန္ရင္ ထူးမယ္။ ဟုတ္တယ္ မဟုတ္လား- အဲဒီသံသရာႀကီး လည္ခဲ့တာပဲဗ်။ အဲဒီလိုမ်ဳိးထဲက က်ေနာ္လည္းတစ္ေယာက္ပါပဲဗ်ာ။ က်ေနာ္က အမ်ားထက္ကို အမ်ားႀကီး ဆိုးပါတယ္ဗ်။ အလံုပိတ္ထားတာကိုးဗ်၊ က်ေနာ့္ကို ဘက္ေပါင္းစံုက ပိတ္ထားတာ။

ပီညဲရိုး (ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးအရာရိွ) လာတုန္းက ခင္ဗ်ား ေတြ႔လိုက္ေသးလား။

ပီညဲရိုး ၾကားဖူးသလိုလိုေတာ့ရွိတယ္။ က်ေနာ္ ဘာမွ သိပ္မသိရဘူး။

ခင္ဗ်ားသိလိုက္တာ မီလိုက္တာ ယိုဇိုယိုကိုတာ ျဖစ္လိမ့္မယ္ထင္တယ္။

အင္း ဟုတ္တယ္။ က်ေနာ့္နဲ႔ သူနဲ႔ ေတြ႔ခဲ့တယ္ေလ။ သူက အဲဒီတုန္းက ေျပာတယ္ေလ။ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လာခဲ့ပါတယ္ေပါ့။ လူ႔အခြင့္အေရး ရွိလား မရွိလား သိခ်င္ပါတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ကေျပာတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရး ရွိလား မရွိလား သိခ်င္ရင္ က်ေနာ့္ကို လူလူခ်င္းဆက္သြယ္ေရးမွာ အဆက္ျဖတ္ထားရုံုနဲ႔ကို အားမရဘူး၊ ဘုရားနဲ႔ပါ အဆက္ျဖတ္ထားတယ္။ က်ေနာ္ ဘာသာေရးစာအုပ္ေတာင္ ဖတ္ခြင့္မရွိပါဘူး။ အဲဒါကို က်ေနာ္ အဓိကေျပာလိုက္တယ္ဗ်။ ဒါေတာ့ မွတ္မိတယ္။

ေထာင္ထဲမွာေနတုန္းက ဘာသာေရးေရာ လုပ္ျဖစ္လား။

ဘာသာေရးေတာ့ လုပ္ျဖစ္ရတာေပါ့ဗ်။ ေနာက္ဆံုးက ဒါပဲရွိေတာ့တာေပါ့ဗ်၊ အဲဒါခ်ည္းပဲ ထိုင္ရတာေပါ့။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း က်ေနာ္ နည္းနည္းေနႏိုင္တာေပါ့။

စစ္ေတြကို ျဗဳန္းဒိုင္းႀကီး ဘာေၾကာင့္ပို႔လဲ၊ ခင္ဗ်ား သိလား။

ေအးဗ်၊ ဒီဥစၥာ က်ေနာ္လည္း စဥ္းစားေနတာပဲ။ က်ေနာ္ ၫႊန္မွဴးကို ေမးတယ္ဗ်၊ အဲဒီတုန္းက အုပ္စုၫႊန္မွဴး ေပါ့ဗ်ာ။ သူက စစ္ေတြကိုေရာက္လာေရာ။ က်ေနာ္ေရာက္ၿပီး မေရွးမေႏွာင္း ေရာက္လာတာေပါ့ဗ်ာ။ ေရာက္လာေတာ့ သူက ဘယ္လိုလဲ - ေနရထိုင္ရတာ ဒီမွာေတာ့ အဆင္ေျပတယ္မဟုတ္လား - နည္းနည္းေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ က်ယ္က်ယ္ဝန္းဝန္းရွိမွာေပါ့ - ေျပာေတာ့ က်ေနာ္က အန္ကယ္ႀကီး ဘာျဖစ္လို႔ က်ေနာ့္ကို ဒီကိုေျပာင္းလိုက္ရတာလဲဆိုလိုက္ေတာ့ ဟား - ဘယ္သိပါ့မလဲ၊ ခြက်တာပဲဆိုၿပီး ေခါင္းကုတ္ ေျပးေတာ့တာပဲဗ်။ အဲလိုဗ်။

ခင္ဗ်ား တစ္ေယာက္တည္း ကြက္ၿပီးပို႔တာကို ဘယ္လိုတြက္မိလဲ။

စစ္ေတြကိုလား။ တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္ဗ်၊ စစ္ေတြဆိုတာက အဂၤါနံဗ်၊ အဂၤါေပါ့ဗ်ာေနာ္။ က်ေနာ္က ၾကာသပေတးသားဗ်၊ ၾကာသပေတးသားဆိုေတာ့ သူက ေဗဒင္သေဘာနဲ႔ ေျပာမယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ - ၾကာသပေတးနံကို ႏိုင္တာက အဂၤါေပါ့ဗ်ာ။ ခင္ဗ်ား ၾကာသပေတးနံ အဂၤါနံေတြေတာ့ သိတယ္မဟုတ္လား။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္က ၾကာသပေတးသားဆိုေတာ့ အဂၤါနံနဲ႔စတဲ့ စစ္ေတြကိုပို႔သလား၊ က်ေနာ္က အဲဒါမ်ဳိး စဥ္းစားမိတာပဲဗ်ာ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ တခ်ဳိ႔ဆိုရင္ ေဗဒင္နဲ႔လုပ္တဲ့လူေတြဘာေတြ ရွိတာကိုးဗ်။ ယၾတာသေဘာနဲ႔ဘာနဲ႔ မေျပာတတ္ပါဘူးဗ်ာ၊ ထင္တာပါ။ တယ္လီဖုန္း ေနာက္တစ္ခုလာေနၿပီဗ်ဳိ႔။ ျဖတ္လိုက္ရင္ ေကာင္းမယ္ ထင္တယ္ဗ်။ ပိတ္လည္း အားနာတယ္ေလ။

ဖုန္းတစ္ခု ထပ္လာေနၿပီလား။

ဟုတ္တယ္။ ေနာက္တစ္ခု ထပ္လာေနလို႔၊ ခ်ိန္းလည္း ခ်ိန္းထားတာပါ။

ခင္ဗ်ား ပညာေရးကိစၥေတြေရာ ႏိုင္ငံတကာ သြားမယ့္ကိစၥေတြဘာေတြ အစီအစဥ္ရွိလား။

ဒါေတြေတာ့ဗ်ာ - မစဥ္းစားရေသးပါဘူး။ ေနာက္မွ ေအးေဆးထပ္ေျပာရင္လည္း ေျပာဦးေလဗ်ာ - ေနာ။


Irrawaddy interview

Nov 24, 2004

Interview with Min Ko Naing

By Aung Zaw


Min Ko Naing was released on November 19, after having been imprisoned for 15 years in Burma. Irrawaddy carried out the following telephone interview with him.


Q: Are you surprised with your release?

A: Not really. It’s the end (of my imprisonment). I felt satisfied with the end. As you know, it is exhausting to continually hope. You would be exhausted if you did not accomplish your hopes. As I have suffered in the past, I decided that when good things eventually did happen to me, I should try to face them with calmness. So, (when I was released), I tried to remain calm. In Pali we call it “jo-ni-thao:manathi-kara”.

Everyone has certain triumphs in life. Afterwards, conceit can follow. If it doesn't, then we can give praise to that person. On the other hand, we shouldn't be affected by failure. Some people lose their composure due to failure. It’s ungraceful. As I remember it, I calmly stepped out of the prison. I didn’t display either happiness or unhappiness. I tried to remain calm. I came back home like someone who has finished his work.


Q: The Burmese military government announced that you, and over 3000 prisoners, were freed because intelligence personnel committed wrongdoings with regards to your case. If so, do you think that you were arrested because of the wrongdoings of MI?

A: I know only about the activists. I mean, I know about my case. It’s not proper to talk about people that I don’t know at all. As for me, I was satisfied with my release under this announcement. So, I assume that it was rather appropriate for the authorities to free me for this reason. They, (the authorities), tried their best to be flexible and chose the most appropriate reasoning for the truth. That’s all I want to say.


Q: Analysts both inside and outside of Burma are questioning why you were released now. They are all puzzled. The Asean summit meeting is being held soon and (the junta) is coming under pressure from the international community, as well as from the people of Burma. Some people assume that your release is related to these circumstances. What is your idea with regards to this?

A: The problem is that I didn’t know at all what was happening outside of prison. (The authorities) may have an answer for the above question. I now understand that the International community had been placing pressure (upon the junta) for a long time. Is this the only reason for my release? What about the situation of (the authorities) at present? Has their attitude totally changed? Are they really making a way for reconciliation? I have thought about it. I can't say exactly.


Q: If so, do you mean that there is hope?

A: Belief is better than hope. I once wrote about hope in a poem. The poem says that “Belief is good". However, some issues are out of our control. While we can’t work alone on certain issues, we can hope and guess (for the response of) the other side. If we don't want to use the word “hope”, I think that we can use the word “assumption”. Let me say that I have made an assumption.


Q: Does this assumption reflect a better condition?

A: Of course, it seems that the thing we are all hoping for is getting closer now. I shouldn’t say more than that.


Q: Did you stay with other prisoners while you were in Insein prison?

A: The other prisoners that I was detained with are mostly elderly, such as Win Htein (NLD), and Win Tin (NLD), Tin Aung, Ko Ko Naing (KNU), and the elected MP, Khin Maung Swe. I haven't heard any news about their release.


Q: If so, you were not alone in Rangoon’s Insein prison.

A: We were all in solitary confinement. We were all in the same cell block; however, we weren't able to see each other.

Q: You were all together.

A: There are cells in the building. We were put in different cells and were not allowed to go out of the cells. In front of each cell, there's an empty cell. Nobody is put in there. It’s the idea (of the authorities) to create loneliness (for the prisoners). Sometimes, there was no one next to me. However, I knew who was in the other cells, even though we couldn’t see each other. Sometimes, if we wanted to talk to each other, we tried to climb (on the wall) and talk in loud voices.


Q: How did they treat you during the infamous interrogation period?

A: To tell you the truth, I was not beaten. Some (intelligence personnel) even spoke softly and politely, although others were rather arrogant. It’s natural. I also reacted in accordance with their behavior.


Q: At that time, did they say accidentally why they had arrested you?

A: They didn’t mention about it directly. However, they didn't seem able to agree about some of my activities.


Q: Whilst you were in prison, did you feel that the authorities were afraid of the name and the influence of 'Min Ko Naing'?

A: Not really. I am just one of the human beings. Let me use the words of Minister U Paw Oo (of Burma’s Kon Baung Dynasty). "I can’t swim across the river if others can’t. If others can cross the river by boat, than I can as well." That’s it.


Q: Were you allowed to read books?

A: I was not allowed to read any books for the first ten years of my imprisonment. After twelve years in prison, the ICRC (International Committee of the Red Cross) visited me. Then, I was allowed to read a bit. The ICRC gave me some reading materials. However, the authorities who censored the books took a very long time. After the ICRC’s regular visits, my family was allowed to send me books. My family sent me books on religion and other subjects – although not related to politics. The authorities allowed me to read books in accordance with their policy. Since that time, I started to read books.


Q: During your twelfth year of imprisonment, were you in Sittwe prison?

A: Yes and I was allowed to read books long after I was moved to Sittwe.


Q: Are visits from the ICRC good (for political prisoners)? You got more opportunities because of its visits.

A: Of course. Can I say that the improvements were maybe due to the visits? I don’t know exactly.


Q: In 1992 or 1993, did some US congressmen visit you in Insein prison?

A: Yes, I remember it.


Q: According to the press, you sent out the message “Don’t give up” (through the congressmen). Did you really say this?

A: I did. The intelligence officers were around us and listened to us. I said it exactly as you have read it.


Q: What you are going to do now?

A: I will have a meal after talking with you... (laughing). The intelligence officers also raised the same question... (more laughing). Hey, I’m not kidding, it’s true!


Q: In prison, how much outside information did you receive?

A: How could I get it? No one was allowed to approach us. You know, even a cat was not allowed to enter the special cell block (of Insein prison)... even a bird may have been shot down (if it flew over the ward). So, how could I get any information?


Q: Did you hear about events such as Aung San Suu Kyi's release and rearrest, or when the Prime Minister Khin Nyunt was ousted?

A: There’s a joke among the political prisoners. What we heard was that (the UN Secretary General’s representative) Razali was coming (to Burma). After a long time, we heard that Razili was in Burma. Then, later, Razili went back. Therefore we hoped that something good would come out of his trip. We were in a circle of rumors. I was one of the (political prisoners in this circle). My situation was worse than others because I was in total solitary confinement.


Q: Did you meet with (the UN Human Rights Special Reporteur on Burma) Pinheiro?

Pinheiro! It seems that I have heard about this name; but, I don’t know much.


Q: Is you know named Yozoyokota (the former Special Reporteur)?

A: Yes, I met him. He told me that he came on the issue of human rights and he'd like to know if there were any human rights in Burma or not. I replied that I didn't know whether there were human rights or not in Burma. (The authorities) didn’t allow me to meet with any other human beings. (They) even cut the connection between me and the Lord Buddha. I was not allowed to read any religious books. I remember that I told him mainly about this.


Q: Did you have religious works?

A: Yes, I did; finally, I had them. I carried out meditation… so, I was able to survive.


Q: Do you know why you were sent to Sittwe prison unexpectedly?

A: Of course, I was told something about it. The director of the prison department asked “How’s the situation? Are you okay staying here? There is more space here, isn’t there?” Then I asked, “Why have I been moved here?” Scratching his head, he said “Oh! How can I know? That’s a problem!” Then, he ran out.


Q: Only you were transferred, what do you make of that?

A: To Sittwe? One thing was possible. The name “Sittwe” represents the planet Mars. I am Thursday-born and belong to the planet of Jupiter. According to astrology, Mars triumphs over Jupiter. Do you know Mars and Jupiter? I think that I belong to the planet of Jupiter, and that is why I was moved to Sittwe, a name that belongs to Mars. That’s what I think. You know, people who believe in astrology use the stars to guide their actions.

Now, I have another telephone call. Let’s stop here.


Q: You have another telephone call?!

A: Yes. I have a telephone appointment.


Q: Do you have any plans for further education or international trips?

A: I haven’t thought about those things yet. Let’s talk about it later if you want.

Monday, November 22, 2004

DVB interview

ဒီဗြီဘီ
မင္းကိုႏိုင္နဲ႔ အင္တာဗ်ဴး

တနဂၤေႏြ သတင္းအစီအစဥ္အျဖစ္ စစ္အစိုးရေထာင္ေတြထဲမွာ ၁၆ႏွစ္ နီးပါးၾကားေနခဲ့ရတဲ့ ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ မင္းကိုႏိုင္နဲ႔ ေမးျမန္းခ်က္ထဲက ပထမအပိုင္းကို ထုတ္လႊင့္ေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေထာင္တြင္း အိပ္ မက္ဆိုးက ႏိုးထလာခ်ိန္မွာ óကံေတြခံစားခဲ့ရတာေတြကို အႏုပညာပိုးပါသူပီပီ ႏူးၫံ့တဲ့ ခံစားခ်က္ အျမင္ေတြနဲ႔ ေျပာ ျပထားတာေတြကို နားစဥ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုမိုးေအးက ေမးျမန္းခဲ့တာပါ။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ ကိုမင္းကိုႏုိင္ က်ေနာ္ ေနာ္ေဝး ဒီမိုကရက္တစ္ ျမန္မာ့အသံက ေခၚတာပါ။
ကိုမင္းကိုႏုိင္။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်ား။

ကိုမိုးေအး။ ။ ေနေကာင္းလား မသိဘူးခင္ဗ်။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ ဟုတ္ကဲခင္ဗ်ာ၊ ေကာင္းပါတယ္။ ေကာင္းတယ္ဆိုေတာ့ဗ်ာ က်န္းမာေရးကေတာ့ အျပၫ့္အစံု ႀကီးေတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ က်န္းမာေရးေကာင္းေအာင္ေတာ့ ႀကိဳးစားၿပီးေတာ့ ေနပါတယ္။ မ်က္လံုးပူေန တာတို႔ ဘာတို႔ေတာ့ ရွိတာေပါ့ဗ်ာ။ ကိုယ္ေလးနည္းနည္းပူေနတယ္။ မ်က္လံုးပိုင္းမွာ ၾကၫ့္ရတာ သိပ္မေကာင္းဘူး။ ဒါေပမယ့္ မ်က္လံုး ထိခိုက္တာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ ေနာ္ေဝး ဒီမုိကရက္တစ္ျမန္မာ့အသံ ဆိုေတာ့ တုိက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ဗ်ာ ဘယ္လိုႏႈတ္ခြန္းဆက္ရ ေကာင္းမလဲဆိုေတာ့၊ ဒီလိုဗ်၊ က်ေနာ္ ေထာင္ထဲမွာ ေနခဲ့တုန္းကေလ ဘာမွလည္း ဖတ္ဖို႔လည္းမရ၊ ျပဳလို႔လည္းမရ အဲ့လိုပဲ (၁ဝ)ႏွစ္ေလာက္ႀကီး ေနခဲ့ရတုန္းကဆိုရင္ ဖတ္စရာ ဘာမွမရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ဗ်ာ တေယာက္တည္း ပ်င္း ေတာ့ မေနႏုိင္ဘူးဗ်၊ အဲ့ေတာ့ က်ေနာ္ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္းနဲ႔ ေဆးလိပ္တိုေလးေတြကို ၾကၫ့္လိုက္ေတာ့ ေဆးလိပ္တို အစီခံေလးေတြမွာေလ သတင္းစာ ျဖတ္ပိုင္းေလးေတြနဲ႔ လိပ္ထားတာေတြ႔တယ္ဗ်။ အဲ့လို ေတြ႔ေတာ့ အဲ့ဒီသတင္းစာ ဒါဆိုရင္ေတာ့ ဖတ္စရာပဲကြာ ဆိုၿပီးေတာ့ ဖတ္ဖို႔ၾကၫ့္လိုက္ေတာ့ သတင္းစာေတာ့ သတင္းစာပဲ။ အဲ့မွာ မ်က္ႏွာႀကီးတခု ေတြ႔တယ္။ ေနာက္ပံုေပါ့ဗ်ာ၊ စာေတာ့သိပ္မေတြဘူး။ ေနာက္တလိပ္ကုန္ျပန္ ေတာ့လည္း ဒီမ်က္ႏွာ၊ ေနာက္တလိပ္ ကုန္ျပန္ေတာ့လည္း ဒီမ်က္ႏွာ၊ အဲ့ဒါနဲ႔ တခါက်ေတာ့ ကံအားေလ်ာ္စြာ သတင္းစာရဲ႕ ျဖတ္ပိုင္းေလးတခု ေတြ႔လိုက္တယ္။ အဲ့ဒီသတင္းစာ ျဖတ္ပိုင္းမွာ ဘာလဲဆိုေတာ့ အဲ့ဒါက ေနာ္ေဝးႏိုင္ငံ မွာတဲ့ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္ဟာ လယ္သမားတေယာက္ေကာက္ရတဲ့ ငွက္ဥႀကီး ႀကီးႀကီး တလံုးကိုတဲ့ ရလုိက္ပါတယ္ တဲ့။ အဲ့ဒါနဲ႔ အဲ့ဒီအမ်ိဳးသမီးႀကီးက ၾကၫ့္လိုက္တဲ့ အခါက်ေတာ့ ေအာ္ ဒါဟာ ေပါက္ႏိုင္ေသးတဲ့ ငွက္ဥပါလားဆိုတာ သိသြားတယ္ခင္ဗ်။ အဲ့ဒါနဲ႔ သူက ဘယ္လိုလုပ္ၿပီးေတာ့ ဒီငွက္ကို ေပါက္လာေအာင္ လုပ္ရပါ့မလဲဆိုေတာ့ ႀကံရာမရ တဲ့အဆံုးမွာ သူဟာ သူ႔ရဲ႕ ရင္ေငြ႔ၾကားထဲမွာ ထားလုိက္ၿပီးေတာ့ ဒီငွက္ကေလးကို ေပါက္ေအာင္ ငါ ရင္ေငြ႔ေပးမယ္။ ၿပီးလို႔ရွိရင္ ေပါက္လာတဲ့ ငွက္ကေလးကို အသက္ရွင္ေအာင္ ျပဳစုဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါတယ္ဆိုတဲ့သတင္းေလးကို ဖတ္ လုိက္ရတယ္ဗ်။ အင္မတန္ သတင္း ငတ္မြတ္ၿပီးေတာ့ ဒီလိုေလး ၾကားလုိက္ရတယ္ဆိုေတာ့ ခါးသက္တဲ့အေတြ႔အႀကဳံေတြ အၾကားမွာ ဒါေလးကို ၾကားလိုက္ရေတာ့ ေၾသာ္ လူဆိုတာ ဒီလိုလည္း ရွိပါလား၊ ငါေမ့ေနလို႔ပါလားလို႔ က်ေနာ္ ခံစားလိုက္ရတယ္ဗ်။ အဲ့ဒါေလးက က်ေနာ္နဲ႔ ေနာ္ေဝးနဲ႔ ပတ္သက္ေနတဲ့အေၾကာင္းေလးေပါ့ဗ်ာ။

ေနာ္ေဝးႏိုင္ငံက အေၾကာင္းေလးဆိုေတာ့ ဒါဟာ ေနာ္ေဝးႏိုင္ငံက က်ေနာ့္ကို ႏႈတ္ခြန္းဆက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီဟာေလးကို သတိရၿပီး ေတာ့ ျပန္ၿပီးေတာ့ မဂၤလာပါလို႔ က်ေနာ္ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ပါတယ္။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်၊ ေက်းဇူးအမ်ားႀကီးတင္ပါတယ္။ အဲ့ေတာ့ ကိုမင္းကိုႏိုင္ အခုျပန္လြတ္လာၿပီးေပါ့ ေနာ္။ ကိုမင္းကိုႏုိင္ (၁၆)ႏွစ္ၾကာ ျပင္ပကမၻာနဲ႔ အဆက္ျပတ္ၿပီး ျပန္လြတ္လာတယ္ဆိုေတာ့ ဒီ (၁၆)ႏွစ္တာ ကာလ အတြင္း ကိုမင္းကိုႏိုင္ ဒီ ေထာင္ထဲကိုမသြားခင္နဲ႔ ဒီ ေထာင္ကေနျပန္လြတ္လာတဲ့ ဒီ (၁၆)ႏွစ္တာ ကာလအတြင္းမွာ ဘာေတြ သိသိသာသာ ထူးျခားမႈ၊ ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ကိုမင္းကိုႏိုင္ သတိျပဳမိလဲ မသိဘူး။

ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ ဟုတ္ကဲ့ ဟိုဟာေပါ့ေလ။ ရုပ္ဝတၱဳေတြ အေဆာက္အအံုေတြေပါ့ေလ။ အေဆာက္အအံုႀကီးႀကီး ေတြ၊ အေဆာက္အအံုေကာင္းေကာင္းေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ တခ်ိဳ႔ဆိုလို႔ရွိရင္ မ်က္စိကို လည္သြားတာေပါ့ဗ်ာ။ ဒီေနရာ ဟုတ္ရဲ႕လား၊ အရင္က ဒီေနရာမွာ ဒါရွိတယ္။ အခုေတာ့ ဒီလိုမဟုတ္ပါလား၊ ေတာ္ေတာ္ကို မ်က္စိလည္တယ္ဗ်။ ဒါ ေပမယ့္ အေဆာက္အအံုေတြ တခ်ိဳ႔မွာ ဆိုရင္ ဥပမာ တခ်ဳိ႔ေနရာေတြမွာ အတူသြားတဲ့သူေတြက သတိေပးတယ္ဗ်။ ဥပမာ ဆိုရင္ဗ်ာ။ တည္းခိုခန္းဆိုတဲ့ ဆိုင္းဘုတ္မ်ိဳးေပါ့ဗ်ာ၊ အဲ့ေတာ့ တည္းခိုခန္းဆိုရင္ ႏွာေခါင္းပိတ္ထား ဆိုၿပီးေတာ့ က်ေနာ့္ကိုေျပာတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ မီးဖိုေခ်ာင္ရွိလိုလား၊ သား၊ ငါးေတြ ခုတ္ထစ္ေနလို႔လား။ မဟုတ္ဘူးဗ်။ သူတို႔က ၫီွနံ႔နံတယ္လို႔ေျပာတယ္ဗ်။ အဲ့ဒါနဲ႔ က်ေနာ္လည္း အနားျဖတ္သြားေတာ့ ႏွာေခါင္းပိတ္ၿပီးေတာ့ သြားခဲ့ ရတယ္ဗ်။ အဲ့လိုနဲ႔ နားမလည္တာေတြေတာ့ က်ေနာ္ရွိတယ္ဗ်။ အဲ့ေလာက္ပါပဲဗ်ာ။ အဲ့ေလာက္ဆိုရင္ေတာ့ သိပါလိမ့္ မယ္။ ေနာက္ေန႔ေတာ့ ဘာေတြ ေတြ႔အံုးမလဲ မသိဘူးဗ်ာ။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟိုဟာ ကိုမင္းကိုႏိုင္စကားနဲ႔ဆိုရင္ေတာ့ အိပ္မက္ ကမၻာက လန္႔ႏိုးထားတဲ့အေနအထားပဲ ရွိေသးတာေပါ့၊ ဒီလိုေပါ့။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ ဒီလိုေပါ့ဗ်ာ။ အိပ္မက္ကမၻာကလန္႔ႏိုးေတာ့လည္း အိပ္မက္ဆန္ဆန္။

ကိုမိုးေအး။ ။ အဲ့ေတာ့ အခုဒီေပါ့ အိပ္မက္ကမၻာက ျပန္လန္႔ႏိုးလာတယ္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီအိပ္မက္ကမၻာ မႏိုးခင္ရက္အထိ ကိုမင္းကိုႏိုင္ရဲ႕ တကယ္ ဒီအေမွာင္အမိုက္ေတြ၊ အိပ္မက္ကမၻာအေၾကာင္းေလး ျပန္ေမးခ်င္လို႔ခင္ဗ်။ အခု ဒီဟာေပါ့ ကိုမင္းကိုႏိုင္ကို ဖမ္းတုန္းက ၁၉၈၉ ခုႏွစ္က ဖမ္းတုန္းက ဘယ္လိုမ်ိဳးဖမ္းလဲ၊ ဘယ္လုိမ်ိဳးစြဲခ်က္ ေတြနဲ႔ခ်လဲ။ အဲ့ဒါေလးေတြေကာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ျပန္ေျပာျပလို႔ ရမလားခင္ဗ်။
ကိုမင္းကိုႏုိင္။ ။ ၁ဝ (က)နဲ႔ က်ေနာ္ကို သံုးႏွစ္နီးပါး ထိန္းသိမ္းၿပီးသြားတဲ့အခါမွာ တေန႔မွာ အခန္းထဲကေနၿပီး ေတာ့ မ်က္စိပိတ္ၿပီးေတာ့ ေခၚသြားပါတယ္။ မ်က္စိဖြင့္လိုက္တဲ့ေနရာမွာ စစ္ခံုရုံးထဲကို က်ေနာ္ ေရာက္ေနပါတယ္။ အဲ့ ဒီစစ္ခံုရုံးက ေနၿပီးေတာ့ က်ေနာ့္ကို ဒါေတြ ဒါေတြ လုပ္ခဲ့တယ္မဟုတ္လား ေမးပါတယ္။ က်ေနာ္ကလည္း ဟုတ္တယ္။ ဒါေတြ က်ေနာ္ အတိအက် လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီထက္ လုပ္ခဲ့တာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ သူတို႔က ဒီေလာက္နဲ႔ လံု ေလာက္ၿပီ။ အဲ့ဒါနဲ႔ က်ေနာ္ကို တရားစြဲဖို႔ ျပင္ပါတယ္။ တရားစြဲတာကေတာ့ ပုဒ္မ ၁၂၄ ေပါ့ဗ်ာ။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရကို အၾကည္ၫိဳ ပ်က္ေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္၊ ေရးသား၊ ေဟာေျပာမႈျဖစ္ပါတယ္။ အဲ ေနာက္ပုဒ္မတခုကေတာ့ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ပံုႏွိပ္ အက္ဥပေဒနဲ႔ပါ။ အဲ့ဒါကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ေက်ာင္းသားသမဂၢက ေနၿပီးေတာ့ သမဂၢသတင္းစာကို ထုတ္တဲ့ အျပစ္ပါ၊ ေနာက္ၿပီး စီစစ္ေရးကို မတင္လို႔ပါ တဲ့။ အဲ့ဒီႏွစ္ခ်က္နဲ႔ က်ေနာ္ကို တရား စြဲဆိုခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးတဲ့အခါမွာ ျပစ္ဒဏ္ ႏွစ္ခု ေပါင္းလိုက္ၿပီေတာ့ ေထာင္ဒဏ္ (၁၅)ႏွစ္ က်ခံေစလို႔ ခ်ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒါပါပဲခင္ဗ်။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ အဲ့ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သိသေလာက္ ေထာင္ဒဏ္ျပစ္ဒဏ္ကို ေစ့ၿပီးေတာ့ (၁၅) ႏွစ္ကေန (၁ဝ)ႏွစ္ ျပၫ့္သြားတယ္ေပါ့ေနာ္။ (၁ဝ)ႏွစ္ျပၫ့္ၿပီး ပုဒ္မ ၁ဝ(က)တပ္တယ္ ၾကားတယ္ေလ။ ပုဒ္မ ၁ဝ(က) တပ္တုန္းကေကာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ ဘယ္လိုျဖစ္မိလဲ။ စိတ္ထဲမွာ။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ ၁ဝ (က)ကေတာ့ဗ်ာ။ ဆိုလိုတာကေတာ့ သူတို႔က ႏွစ္ျပၫ့္သြားတဲ့ေန႔မွာ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ရွိခဲ့တဲ့ ေထာင္ပိုင္ႀကီးက က်ေနာ္ဆီမွာ ေရာက္လာၿပီးေတာ့ ဒီေန႔ဟာျဖင့္ရင္ေတာ့ ပစ္ဒဏ္ကေတာ့ ျပၫ့္ပါၿပီ။ လြတ္တဲ့ေန႔ ပါပဲ။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ပုဒ္မ ၁ဝ(က)နဲ႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ ထိန္းသိမ္းလုိက္တယ္လို႔ စာေရာက္လာပါတယ္။ ဒီလိုပဲ ေျပာ တယ္။ ဒါကို ဘယ္လိုျမင္သလဲ၊ ဘယ္လို ထင္သလဲလို႔ ေျပာရင္ေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ ဒီဥစၥာ က်ေနာ့္ကို အျပင္မွာထား ရင္ သူတို႔အတြက္ အႏၱရာယ္ ရွိတယ္လို႔ အဲ့ဒီအခ်ိန္က လူေတြက ယူဆခဲ့ပံုရပါတယ္။ က်ေနာ္ ဒီေလာက္ပဲ ခန္႔မွန္း ႏိုင္တယ္။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟုတ္ကဲ့၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သိသေလာက္ ကိုမင္းကိုႏိုင္ေလ အင္းစိန္ေထာင္ကေနၿပီး ေတာ့ စစ္ေတြေထာင္ကို ေျပာင္းတယ္ေပါ့ေလ။ ဘာေၾကာင့္ စစ္ေတြေထာင္ကို ၊ မိသားစုနဲ႔ေဝးတဲ့ စစ္ေတြေထာင္ကို ဘာေၾကာင့္ ေျပာင္းလိုက္တယ္လို႔ ကိုမင္းကိုႏိုင္သံုးသပ္မိလဲ၊ အဲ့ဒီအခ်ိန္က။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ ဟုတ္ကဲ့၊ အဲ့ဒါကေတာ့ဗ်၊ က်ေနာ္လည္း ဘယ္လိုမွ စဥ္းစားလို႔မရဘူးဗ်။ ဆိုတာကေတာ့ဗ်ာ က်ေနာ့္အတြက္ ဘာ ထူးထူး ျခားျခား ေျပာင္းလဲသြားလဲ ဆိုေတာ့ မိသားစုနဲ႔ေတာ့ ေဝးသြားတာေပါ့ဗ်ာ။ စစ္ေတြဆိုတာ ကေတာ့ သိတဲ့အတုိင္းပဲဗ်ာ။ ရန္ကုန္မွာရွိတဲ့ အင္းစိန္လို သူမ်ားလို တလကို ႏွစ္ေခါက္ မလာႏိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့ဗ်ာ။ တႏွစ္လံုးေနမွ တေခါက္ေလာက္ အလြန္႔အလြန္ဆံုး ႏွစ္ေခါက္ေလာက္မွ လာႏုိင္ေတာ့တာေပါ့ဗ်ာ။ ခရီးစရိတ္ေကာ၊ သြားရလာရတာ ခက္ခဲတာေကာ၊ က်ေနာ့္မိသားစုေတြက အင္မတန္ အခက္အခဲျဖစ္သြားတာေပါ့ဗ်ာ။ က်ေနာ္နဲ႔ ေထာင္နဲ႔က အဲ့ဒီကာလမွ ဘာျပႆနာမွ မေပၚခဲ့ဘူးဗ်။ ဘာမွလည္း မသိလိုက္ရဘူး။ ဒီလိုပဲဗ်၊ အဝတ္အစားေတြ သိမ္းပါဗ်ာတဲ့၊ က်ေနာ္ကေတာ့ လြတ္ရင္ ဘာတခုမွ မယူသြားဘူးလို႔ စဥ္းစားထားတာေလ။ အဲ့ဒီေတာ့ ယူစရာမလိုဘူး ထင္တယ္ေလ ဒါ ဘာလုပ္မလို႔လဲ ဆိုေတာ့၊ သူက အဲ့ဒါ ေထာင္ေျပာင္းရမယ္တဲ့၊ ဘယ္လဲဆိုေတာ့ မေျပာဘူးဗ်ာ။ အဲ့ဒါ နဲ႔ က်ေနာ္ ေလယာဥ္ေပၚ တက္လိုက္လာၿပီး ေနာက္ဆံုးက်ေတာ့ စစ္ေတြကို ေရာက္သြားတာပဲ။ က်ေနာ္ကိုယ္တုိင္း လည္း ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုတာ မသိခဲ့ရပါဘူး။ အဲ အဲ့ဒီကာလတုန္းက အုပ္စု ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး ေရာက္လာတဲ့အခါ မွာ က်ေနာ္ ေမးပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ေထာင္ေျပာင္းလုိက္တာလဲ ဆိုေတာ့ ဒီကို ပို႔လိုက္တာလဲ ဆိုေတာ့ သူလည္း မသိပါဘူးတဲ့၊ အဲ့လို ေျဖခဲ့တာပါပဲ ခင္ဗ်။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟုတ္ကဲ့၊ အဲ့ေတာ့ အင္းစိန္ေထာင္မွာ ဘယ္ႏွစ္ႏွစ္၊ စစ္ေတြေထာင္မွာ ဘယ္ႏွစ္ႏွစ္ အဲ့ဒါေကာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ မွတ္မိေသးလားခင္ဗ်။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ အင္းစိန္ေထာင္မွာ က်ေနာ္ဟာ ၁၉၈၉ခု မတ္လ (၂၃)ရက္ေန႔က စၿပီးေတာ့ ေနခဲ့ရပါတယ္။ အဲ့ ဒီကေန႔စၿပီးေတာ့ က်ေနာ္ ဟိုကို ၁၉၉၈ခု ေမလ တတိယပတ္ေလာက္မွာ က်ေနာ္ စစ္ေတြေထာင္ကို ေျပာင္းခဲ့ရပါ တယ္။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ အဲ့ဒီေထာင္ႏွစ္ခုမွာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ေနခဲ့ရတဲ့ ေထာင္ႏွစ္ခုမွာ ဘယ္လိုမ်ိဳး အေျခ အေန ဘယ္လိုမ်ိဳး တူညီမႈ၊ မတူညီမႈ ဘာေတြရွိမယ္ ဆိုရင္ေကာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ဘာကို ေျပာမလဲမသိဘူး။
ကိုမင္းကိုႏုိင္။ ။ ေထာင္ႏွစ္ခုမွာ ကြာဟတာကေတာ့ ထူးထူးျခားျခားေတာ့ မဟုတ္ပါဘူးဗ်ာ။ တခုရွိတာကေတာ့ အဲ့ဒီအခ်ိန္တုန္းက ေထာင္ေတြမွာ အင္းစိန္ေထာင္မွာ ဆိုရင္ အထူးေဆာင္ထဲမွာ ဟို ေထာက္လွမ္းေရးေတြဟာ က်ေနာ္တုိ႔ အက်ဥ္းဦစီး ယူနီေဖာင္းေတြ ဝတ္ၿပီးေတာ့ ၂၄ နာရီ ပတ္လံုး ပတ္ခ်ာလည္ ရွိေနပါတယ္။ စစ္ေတြေထာင္ ကို ေရာက္သြားတဲ့ အခါမွာေတာ့ အဲ့လိုမ်ိဳး မရွိေတာ့ဘူးေပါ့ခင္ဗ်ာ။ ကိုယ့္ရဲ႕ မ်က္စိ ေရွ႔မွာ နားေရွ႔မွာေတာ့ မေတြ႔ေတာ့ ဘူးေပါ့ဗ်ာ။ အဓိက အေျပာင္းအလဲကေတာ့ ဒါပဲလို႔ ေျပာၾကပါစို႔ဗ်ာ။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ဒီ ၁၆ ႏွစ္တာမွာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ တေယာက္တည္းေနခဲ့ရတယ္ဆိုေတာ့ ျပင္ပ ကမBာႀကီးနဲ႔ အဆက္အသြယ္ ျပတ္တယ္ ဆိုေတာ့ အျပင္မွာ ဘာေတြ ျဖစ္ပ်က္ေနတယ္ ဆိုတဲ့ သတင္းေတြေကာ ဘယ္လို မ်ိဳး သိခဲ့တယ္၊ မသိခဲ့ဘူး အဲ့ဒါကို ေျပာလို႔ရမလား။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ အဲ့ဒါေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေထာင္ထဲက ျပန္ထြက္လာၾကရတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြၾကားထဲမွာ စကားေလး တခု ရွိတယ္ဗ်။ အဲ့ဒါကေတာ့ ဘယ္လိုလဲ ဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ ေထာင္ဝင္စာ လာလုိ႔ရွိရင္ အၿမဲတမ္း ေျပာၾကတယ္။ စားဖုိ႔ ဟင္း မပါရင္ေနပါေစ၊ သတင္းေပးပါ။ ဟင္းငတ္တာ အေရးမႀကီးဘူး၊ သတင္းငတ္တာ ျပႆနာ ျဖစ္တယ္လို႔၊ အဲ့လိုမ်ိဳး ေျပာၾကတာ ရွိတယ္ဗ်။ အဲ့ဒါနဲ႔ ေထာင္ထဲက လူေတြက ဘာၾကားၾကသလဲ ဆိုရင္တဲ့ ရာဇလီလာမယ္၊ ရာဇလီလာမယ္ ဆိုတာကို ၾကားခဲ့ရတယ္ဗ်။ အဲ့ေတာ့ ရာဇလီလာရင္ ဘာျဖစ္မလဲလို႔ ျပန္ေမးတဲ့အခါမွာ ရာဇလီ လာရင္ေတာ့ထူး မယ္၊ ဒီလိုပဲ ေျပာၾကပါတယ္တဲ့။ အဲ့လုိနဲ႔ ေစာင့္ရင္းေစာင့္ရင္းနဲ႔ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ၾကာၿပီဆိုတဲ့အခါမွာ ရာဇလီလာၿပီ လုိ႔ ေျပာၾကပါတယ္ ခင္ဗ်။ ရာဇလီလာရင္ ဘာျဖစ္လဲဆိုေတာ့ ရာဇလီ လာရင္ ထူးမယ္ ဆိုၿပီးေတာ့ ေအာ္ၾကရျပန္ တယ္။ အဲ့တာနဲ႔ ေစာင့္စားရင္း ေစာင့္စားရင္းနဲ႔ ရာဇလီ ျပန္ရင္ ထူးမယ္လို႔ ေျပာၾကျပန္တယ္။ ဒါနဲ႔ ေစာင့္စားရင္း ေစာင့္စားရင္းနဲ႔ ရာဇလီျပန္ၿပီလို႔ ၾကားျပန္တယ္။ ရာဇလီျပန္ၿပီ ဆုိတဲ့အခါမွာ ထူးလား ဆိုေတာ့ ရာဇလီ ဟိုကို ေရာက္သြားရင္ ထူးမယ္လို႔ ေျပာၾကျပန္တယ္တဲ့။ အဲ့ဒါနဲ႔ ရာဇလီ ျပန္သြားၿပီးတဲ့ အခါမွာ ထူးလားဆိုေတာ့ မထူးပါဘူး တဲ့၊ မထူးပါဘူး ဆိုၿပီးေတာ့ ျပန္ေစာင့္ေနၾကျပန္တယ္။ အဲ့ဒါနဲ႔ေနာက္တခါ ေမ့ေလာက္ၿပီ ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ ရာဇလီ လာမယ္ ဆိုၿပီးေတာ့ ျပန္လာျပန္ပါတယ္ တဲ့။ အဲ့ဒီ သံသရာႀကီးပဲ လည္ေနတာပါပဲခင္ဗ်ာ။

ကိုမိုးေအး။ ။ အဲ့ေတာ့ မစၥတာရာဇလီ မစၥတာရာဇလီ ဆုိတာ ဘာေၾကာင့္ လာတာေတြဘာေတြေကာ ကိုမင္းကိုႏုိင္ ဘယ္လိုမ်ိဳး သိထားလဲ၊ အထဲမွာ။ ေထာင္ထဲမွာ ေနတုန္းကေလ။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ ေအာ္ ဒီလိုေပါ့ဗ်ာ။ က်ေနာ္အခုမွလည္း လုိက္ၿပီးေတာ့ ေမးရတာေပါ့ဗ်ာ။ သူေရာက္လာမွာ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္အခုမွ လိုက္ၿပီးေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ ေမးျမန္းေတာ့ သူက ကုလသမဂၢရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ တဦးျဖစ္တယ္ ဆိုတာကို သိရတယ္ခင္ဗ်။ ဆိုလိုတာကေတာ့ သူကေတာ့ ေစ့စပ္ ၫိွႏႈိင္းေဆြးေႏြးဖို႔ အတြက္ လႊတ္လိုက္ တယ္၊ သူဟာ ၾကားကေနၿပီးေတာ့ ေစ့စပ္ျဖန္ေျဖေပးဖို႔၊ ရင္ၾကား ေစ့ေပးဖို႔အတြက္ ကုလသမဂၢ ကိုယ္စားလွယ္တ ေယာက္အေနနဲ႔ လႊတ္လိုက္တယ္လို႔ အဲ့လိုၾကားရတယ္။ ၾကားရၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔စည္းေတြက ရာဇ လီကိုေတာ့ ႀကိဳက္တယ္။ ႏွစ္သက္တယ္။ ရာဇလီကို ႀကိဳဆိုၿပီးေတာ့ လက္ခံေတြ႔ဆံုၾကတယ္။ ရာဇလီကလည္း ေရာက္လာၿပီးေတာ့ အားတက္သေရာ ႀကိဳးပမ္းတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္လို အရာ ထင္ခဲ့တယ္ မထင္ခဲ့ဘူးဆိုတာ က်ေနာ္ အခုမွ လိုက္ေမးရအံုးမယ္ခင္ဗ်။ က်ေနာ္ ေသခ်ာမသိခဲ့ဘူးဗ်။ ဟို ေထာင္ထဲမွာ ေနခဲ့ရတဲ့ အမ်ားစုရဲ႕ ဘဝက ေတာ့ မစၥတာ ရာဇလီလာမယ္။ မစၥတာ ရာဇလီလာၿပီ၊ မစၥတာ ရာဇလီ ျပန္သြားၿပီ အဲ့ဒီ သံုးခုနဲ႔ပဲ ခ်ာလပတ္လည္ ခဲ့တာပါခင္ဗ်။ ဂ်ာေအး သူ႔အေမ ရုိက္ေနခဲ့တာပါပဲ။ ဒီေလာက္ပါပဲ ခင္ဗ်။ က်ေနာ္နားလည္ခဲ့တာကေတာ့။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ကိုမင္းကိုႏိုင္ ဒီပဲယင္း ျဖစ္ရပ္ႀကီးေကာ ေထာင္ထဲမွာ ၾကားခဲ့ရလာခင္ဗ်၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ယာဥ္တန္းကို ရိုက္တာ။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ ဒီပဲယင္း၊ ဒီပဲယင္း ဆိုတာကေတာ့ဗ်ာ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ဘာလဲ၊ ဒီပဲယင္းဆိုတာ မဟာဗႏၶဳလ ျဖစ္လာမယ့္ ေမာင္ရစ္ရွိတဲ့ ေနရာလား၊ အဲ့ေနရာႀကီးမွာ ေမာင္ရစ္ရဲ႔ အဲ စစ္သူႀကီး မဟာဗႏၶဳလရဲ႕ ရုပ္တုႀကီး စိုက္လိုက္ၿပီလား အဲ့ဒါႀကီးထင္မွာေပါ့ဗ်။ ဘယ္လို လုပ္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဘဝ သိႏုိင္မလဲဗ်ာ။ အခု အျပင္က်မွ က်ေနာ္ လုိက္ေမးေနရပါတယ္။ အဲ့ေလာက္ ျဖစ္ေနတယ္ဗ်၊ က်ေနာ့္ အေနအထားက။

ကိုမိုးေအး။ ။ က်ေနာ္တို႔ သိသေလာက္ဆိုရင္ ကိုမင္းကိုႏုိင္ ႏိုင္ငံေရးမွာတင္ ေစာေစာကေျပာသလို ကိုယ္က်ိဳး စြန္႔လုပ္ခဲ့တာ မဟုတ္ပဲနဲ႔ လုပ္ခဲ့တာတင္ မကဘူးေပါ့ေလ၊ တဖက္အႏုပညာမွာလည္း သႀကၤန္သံခ်ပ္ေတြမွာ သံခ်ပ္ ေတြစပ္တာ စသျဖင့္ေပါ့ေလ။ အဲ့ဒီေတာ့ ေထာင္ထဲမွာေကာ သႀကၤန္ကာလေတြမွာ ကိုမင္းကိုႏုိင္ ဘယ္လိုျဖစ္ခဲ့လဲ မသိဘူးခင္ဗ်။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ ေအာ္ သႀကၤန္ေရာက္ၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ သႀကၤန္သံခ်ပ္ထိုးတဲ့ ကားေတြကို က်ေနာ္ သတိရမိတာေပါ့ ဗ်ာ။ အဲ့ဒါေလးကို ၾကၫ့္ၿပီးေတာ့ပဲ ေျဖရတာေပါ့ဗ်ာ။ အေညာင္း ေျဖရာတာေပါ့ အဲ့လို စိတ္အပန္းေျဖရတဲ့အခါက် ေတာ့ ဟို သႀကၤန္ သံခ်ပ္ကား တခုကို သတိရတယ္ဗ်။ ဟို သူတို႔ သံခ်ပ္အဖြဲ႔က မ႑ပ္တခုထဲကို ဝင္လာတယ္ဗ်ာ။ မ႑ပ္မွာ ပရိတ္သတ္ေတြက စင္ရဲ႕ လက္ဝဲဘက္ လက္ယာဘက္မွာ အျပၫ့္ရွိပါတယ္။ ၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ ဇာတ္စင္ ရဲ႕ ေရွ႕ဘက္မွာကေတာ့ ဒိုင္ျဖတ္ အမွတ္ေပး အဖြဲ႔ေတြ ရွိတယ္ေပါ့ခင္ဗ်။ အဲ့ဒါသူတုိ႔ကားက ဇာတ္စင္ရဲ႕ ေနာက္မွာ ေနရာ ယူၿပီးေတာ့ ထိုးစုိက္လိုက္ပါတယ္။ အဲ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ဇာတ္စင္ေပၚကို က်ေနာ္တို႔ ကားေပၚကေနၿပီးေတာ့ အင္မတန္ ေသေသသပ္သပ္ ခမ္းခမ္းနားနားနဲ႔ ဝတ္ဆင္ထားတဲ့ လူပုဂၢိဳလ္ တေယာက္ တက္လာပါတယ္။ သူဟာ ဆိုလို႔ရွိရင္ ေရွးျမန္မာႀကီးမ်ား ဝတ္ေလ့ရွိတဲ့ ရင္းဖံုး ပိုးစြဲ ကတီပါနဲ႔ ခ်ဳပ္ထားတဲ့ ရင္ဖုံးအကၤ်ီ၊ အခ်ိတ္ ေတာင္ရွည္ပုဆိုး ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေမာင့္က်က္သေရ ေခါင္းေပါင္းႀကီးနဲ႔ေပါ့ဗ်ာ စင္ေပၚကို သူက ဇာတ္စင္ရဲ႕ ေနာက္ဘက္က ေနၿပီး ေတာ့ တက္လာပါတယ္၊ က်ေနာ္တို႔ ဇာတ္စင္ ေရွ႔ဘက္က ဒိုင္လူႀကီးေတြကေတာ့ ဒါ ဟုတ္ၿပီေပါ့ အင္မတန္မွ ခမ္းနားတဲ့ ဝတ္စား ဆင္ယင္မႈႀကီးနဲ႔ က်က်နနႀကီး တက္လာၿပီလို႔ ၾကၫ့္ေနတယ္ခင္ဗ်၊၊ အားလံုးကလည္း ၿငိမ္ၿပီး ၾကၫ့္ေနတယ္ ဒါေတာ့ ဘာလုပ္မလဲ။ သူက စင္ေနာက္ဘက္ကေန တက္လာတဲ့အခါမွာ ေနာက္နားဘက္က ပရိသက္ေတြက တခစ္ခစ္နဲ႔ ရယ္ၾကတယ္ခင္ဗ်။ ရယ္ၾကတဲ့အခါမွာ သူက ေဘးဘီကိုလွၫ့္ၾကၫ့္ၿပီးေတာ့ ဘာရယ္တာလဲ အဓိပၸာယ္ မရွိတာ ဆိုတဲ့ မ်က္ႏွာနဲ႔ သူက ေဘးဘက္ကို လွၫ့္လွၫ့္ၾကတယ္ခင္ဗ်။ အဲ့လို လွၫ့္ႀကီး ၿပီးေတာ့ စင္ရဲ႕ေရွ႔ကို ေရာက္လာေလေလ၊ ေဘးက အတြင္းပိုင္းက်တဲ့ ပရိတ္သတ္ေတြက ဝါးခနဲ ဝါးခနဲ ရယ္ေလေလ။ အဲ့ဒီေတာ့သူကလည္ ဘုၾကၫ့္ျပန္ၿပီးေတာ့ လွၫ့္ၾကၫ့္ေလေလ၊ အဲ့လိုျဖစ္ေနတာေပါ့ခင္ဗ်၊ အဲ့လို ျဖစ္ေနေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ဇာတ္စင္ေရွ႔ဘက္မွာရွိတဲ့ ဒိုင္လူႀကီးေတြက ဒါကို သူတို႔လည္း ဒိုင္လူႀကီးေတြ ဘယ္လိုမွ နားမလည္ ဘူးခင္ဗ်။ ဇာတ္စင္ေဘးမွာ ရွိေနတဲ့ ပရိတ္သက္ေတြ ဘာလို႔ တေသာေသာ ရယ္ေနလဲ သူတို႔နားမလည္ဘူး။ အဲ့ေတာ့ ခုနက အက်အန ဝတ္စားထားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးကေနၿပီးေတာ့ ဇာတ္စင္ ေဘးႏွက္ဖက္ကို ဘာရယ္တာလဲ အဓိပၸာယ္ မရွိဘူး ဆိုတဲ့ အၾကၫ့္နဲ႔ၾကၫ့္တယ္။ ဒီလိုၾကၫ့္လာေတာ့ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ေဘးကပရိသတ္ေတြက တေသာေသာနဲ႔ ပြဲက်ေအာင္ ရယ္က်ေရာခင္ဗ်။ အဲ့ဒိအခါမွ ဒိုင္လူႀကီးေတြကလည္း ဘယ္လိုမွ နားမလည္ဘူး။ ၾကၫ့္ေနေကာ၊ ၾကၫ့္ေနတဲ့အခါက်ေတာ့ ဟိုလူက ႏႈတ္ခြန္းဆက္ စကားကိုေတာင္မွ မေျပာျဖစ္ေတာ့ပဲ ဒီေလာက္ ေတာင္မွ အဓိပၸာယ္ မရွိ ရယ္ေနတဲ့ ပရိတ္သတ္ေတြေတာ့ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ မျပဳိင္ဘူးကြာ၊ ဒီမ႑ပ္မွာေတာ့ မျပိဳင္ဘူး ကြ ဆိုၿပီးေတာ့ အမူအယာမ်က္ႏွာေပးနဲ႔ စင္ေပၚကေန ခ်ာကနဲလွၫ့္ၿပီေတာ့ ေအာက္ကို ထြက္သြားတယ္။ အဲ့လို႔ လွၫ့္လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဇာတ္စင္ရဲ႕ ေရွ႕ဘက္မွာရွိတဲ့ အကဲျဖတ္ေတြက သိလိုက္ရပါတယ္တဲ့ခင္ဗ်။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ သူရဲ႕ ေက်ာဘက္မွာ အကၤ်ီ ဗလာ၊ ပုဆိုးလည္း သူ႔မွာ မရွိ၊ ၿပဲစုတ္ေနၿပီးေတာ့ ခါေတာင္းကို ေျမွာင္ေအာင္ က်ဳိက္ၿပီးေတာ့၊ ေရွ႔ဘက္ကိုပဲ လွေအာင္လုပ္လာတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးကိုခင္ဗ်။ အဲ့ဒီ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးက ေအာက္ဆင္းသြားတဲ့ အခါက်မွ သူတို႔ေဖ်ာ္ေျဖမႈ အခန္းက႑က အဲ့ဒီမွာ စတယ္လို႔ သိလုိက္ရပါတယ္။ က်ေနာ္အဲ့ဒါေလးကို သတိရၿပီးေတာ့ က်ေနာ့္မွာ ျပံဳးေနရတာေပါ့ဗ်။ အဲ့ဒါဟာ ေခတ္ အဆက္ဆက္မွာ ရွိခဲ့တဲ့ ပ်က္လံုးလား ဟုတ္လား မဟုတ္လားဆိုတာ က်ေနာ္ေတြးၿပီးေတာ့ သႀကၤန္တြင္း ကာလေတြကို ေထာင္ထဲမွာ အခ်ိန္ ကုန္ခဲ့ရပါတယ္။

ကိုမိုးေအး။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်၊ ကိုမင္းကိုႏိုင္ အခု ျပန္လြတ္လာတယ္ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သိသေလာက္ဆိုရင္ ေထာက္လွမ္းေရးရဲ႕ အမ်ိဳးသား ေထာက္လွမ္းေရးရဲ႕ မတရားဖမ္းဆီးမႈကို ျပန္လႊတ္ေပးတယ္ ဆိုတဲ့ ေၾကညာခ်က္နဲ႔ သူတို႔ ျပန္လႊတ္ေပးတယ္ေပါ့ေလ၊ အမ်ိဳးသား ေထာက္လွမ္းေရးကိုလည္း သူတို႔ ဖ်က္သိမ္းလိုက္ၿပီ ဆိုေတာ့ ကိုမင္းကိုႏိုင္ကို ဖမ္းေတာ့ ေထာက္လွမ္းေရး ဆိုေတာ့ ဒီအေပၚမွာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ ဘယ္လိုမ်ိဳး ျမင္လဲခင္ဗ်။
ကိုမင္းကိုႏိုင္။ ။ ေၾကညာခ်က္အရ ဆိုလို႔ ရွိရင္ေတာ့ ဒါကေတာ့ အမွန္တရားနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလးကို အတတ္ႏိုင္ ဆံုး နီးစပ္ေအာင္ သူတို႔ႀကိဳးစားၿပီးေတာ့ ေၾကညာေပးထားတဲ့ ေၾကညာခ်က္ပဲခင္ဗ်။ ဒါကေတာ့ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေပ်ာ့ေပ်ာ့ ေျပာင္းေျပာင္းနဲ႔ျဖစ္ေအာင္ ဟို ယုတၱိယုတၱာေလးလည္း မွန္မွန္ကန္ကန္ ရွိေအာင္ ဒီလို ေၾကညာေပးတယ္လို႔ က်ေနာ္ ယူဆပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီလမ္းစဥ္ေအာက္မွာ လြတ္လာတဲ့ လူေတြ အဖို႔လည္း အမွန္တရားနဲ႔ နီးစပ္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္ တို႔ ေျဖာင့္ေျဖာင့္မတ္မတ္ ထြက္လို႔ ေကာင္းတယ္ေပါ့ခင္ဗ်ာ၊ အထြက္ေကာင္း လို႔ပဲ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခ်က္ ပထမပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။

talk with RFA

Interview with Min Ko Naing
Broadcast by Radio Free Asia (RFA), Burmese Service,
Nov 22, 2004

Remark: The words in the (brackets) are by
translators.


Part one:

Burmese junta freed prominent student leader Min Ko Naing from the Sittwe prison, on the morning of 19 November. Min Zin of RFA interviewed him. (RFA is) going to air the interview in two parts. Here is part one which includes Min Ko Naing’s experience in prison, how he survived the difficulties of prison and (his current) health condition.

RFA: You stayed in solitary confinement for almost 16
years. When you were released yesterday, how did the
prison authorities inform you of your release? Were
you expecting your release? Or, it was unexpected?

MKN: I didn’t know exactly. However, I felt a bit that
my condition would be slightly extraordinary very
soon. (The prison authorities) asked me my ID number
in the morning (the day I was released). When I asked
what it was for, they replied that it was to buy an
air ticket for my return home. It was then, that I
knew (that I was going to be free). I was not
surprised or shocked about my release.

RFA: What is the condition of your health after your
release?

MKN: I can’t say that my health is totally good.
According to the World Health Organization, a person
is in good health if he or she is mentally and
physically healthy. As I stayed alone for almost 16
years, my mental health condition was affected a
little bit. However, I tried my best to keep myself in
good physical health. Even if now I am not one
hundred percent healthy, I am still able to do almost
anything like a normal healthy person.

RFA: You have experienced harsh mental and physical
torture. Please tell us a bit about how you passed the
difficult time in prison.

MKN: You will know a religious saying; it is “I am not
alone. I am with God.” It gave me confidence in prison
to know that although my journey is rough and dark, I
am not alone and I am with my comrades. As a result, I
have finished the long journey (in almost perfect
health).


RFA: I heard that while you were in prison (the
authorities) said that they would free you if you
either agreed not to participate in politics or if you
agreed to go abroad. Did you have to sign anything to
say that you would not participate in politics again
in the future?

MKN: I would like your careful attention to my answer.
I never gave my signature when I left my cell for the
prison gate and I reached home without giving my
signature.

RFA: In prison, what’s your worst experience? Can you
give me one example, how did you overcome it?

MKN: In this case, I want to speak generally: there
are some experiences that need to be forgotten,
although we have some feeling on them. Everybody has
their own personal experiences and suffering.
However, (sometimes) we have to forget it. All of us
have our own personal issues and sacrifices. Several
political prisoners have suffered a lot although their
prison periods are no longer than my prison period.
(In order to survive in prison), I had to satisfy
myself by thinking; “Oh, we sacrificed only some parts
of our lives, many comrades sacrificed their lives.”
So, I am not able to give any examples. Each political
prisoner makes different sacrifices in prison.
Mothers, lovers and concern persons know this.

RFA: How did you feel about your reunion with your
beloved mother, father and family?

MKN: I had already prepared for the worst.
According to Article 10 A of the State Protection Law,
upon completion of my sentence (the authorities) were
able to extend my imprisonment many times for up to
five years. In the past, this is what (the
authorities) did. Therefore, I had prepared for the
worst. Now, my release was a gain for me, let’s say.
Now, I am reunited with my father, mother and family
members. My father is getting old. However, I have to
be satisfied that he is still alive. Now, I don’t want
to talk about my personal feelings - I request you to
understand this.
After 16 years, I now have the chance to talk. I want
to say Mingalarbar (a word of kind-hearted greeting).
However, I am met with the tears of mothers whose sons
have disappeared. The gentlemen are also sad and cry
deeply. I want them to withdraw their tears. When they
can do it, it is meaningful to say Mingalarbar. The
person who knocks on the front door of a mother’s
house at night should only be the son who has stayed
out late. It shouldn’t be the person who comes to take
the son away from his mother. I don’t want it to
happen anymore. That’s it.




Broadcast by Radio Free Asia (RFA), Burmese Service,
Nov 23, 2004
Part two:

RFA: Human rights organizations, governments and
activists pressured and asked (the junta) for your
release and freedom; they also gave you honorable
awards. How did the international pressure and
assistance affect you and the other political
prisoners?

MKN: While we were in prison, they gave their support
and encouragement to us; they did their best for us.
We felt like a person in a winter river that catches
sight of a small light far away. We did not feel it
directly; we partially felt it. However, it’s enough
for us. We will never forget their support. Please,
give our thanks to all those who worked for us.

RFA: When do you think your fellow political
prisoners, including Daw Aung San Suu Kyi, will be
freed?

MKN: Since the beginning (of the democracy movement),
the students haven’t placed particular emphasis on any
one politician.
We haven’t worked for anyone special. This long period
of democratic movement has tested our abilities.
However, I believe that we should mention their names
now. So, when all the leaders including Daw Aung San
Suu Kyi, U Tin Oo and other comrades are released, we
can place more emphasize on something that we all hope
for. You can probably guess what that something is.

RFA: As you have suffered a difficult life for many
years, do you feel at all bitter? Will you be able to
forgive (the perpetrators)?
How do you see the country’s reconciliation in the
future? Please, tell us your thoughts.

MKN: Sometimes, we have to repair the rough road.
When we walk on the road full of dents and holes, we
need to rebuild the road. We need proper gratitude to
build the road.
Sometimes, it’s rather appropriate to assume that you
must make sacrifices for the road building. Currently,
we all want national reconciliation. This will have
been achieved when the comrades and leaders, including
the persons I just mentioned, come together. Actually,
national reconciliation for the world and for the
people of Burma can be made and created. I believe
that we just need maturity and foresight. We don’t
have to highlight our own personal feelings.

RFA: You were only 26 when you were arrested. Now, you
are 42. How did the 16 year prison experience affect
the development of 26 year old Min Ko Naing to 42 year
old Min Ko Naing?

MKN: A prisoner and a person outside of prison are
very different. Outsiders easily finish a certain
period of their life while prisoners slowly and
bitterly finish it. We are experiencing the rough
pathway and therefore there is more chance that we
become mentally and physically old. We don’t assume
that we are mentally old but we do become more
mentally mature.
In order to encourage ourselves, we have to become
more mentally mature.

RFA: Do you have something to say to the people of
Burma and the international community?

MKN: During this long journey to democracy, we have
nightmares. Sometimes the dawn seems to be coming
closer. Then, it is dark and we get some sleep.
Again, we have nightmares. Then, the dawn seems to be
closer still.
It’s a waste of time and a long journey. After I was
released from prison, I read the faces of the people.
These faces think that the dawn is getting nearer.
So, I am hoping that we will be able to achieve the
expectations of the people.

Translated by Zarny
Edited by Aung Kyaw and a volunteer from AAPP office.


RFA interview 1 & 2

RFA မင္းဇင္နဲ႔ မင္းကိုႏိုင္ အင္တာဗ်ဴး (ပထမပိုင္း)
၂ဝဝ၄ ႏုိ၀င္ဘာ ၂၂

ေသာတရွင္မ်ား ခင္ဗ်ာ ။ ထင္ရွားလွတဲ့ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကုိမင္းကုိႏုိင္ကုိ ျမန္မာစစ္အစုိးရက ႏုိဝင္ဘာလ ၁၉ရက္ေန႔ မနက္ပုိင္းက စစ္ေတြ အက်ဥ္းေထာင္ကေန ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ခုလုိ ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ ကုိမင္းကုိႏုိင္ကုိ အာဖက္ေအမွ ဦးမင္းဇင္က ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ဒီ ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းခ်က္ကုိ အပုိင္း ၂ ပုိင္းခြဲၿပီး တင္ဆက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန႔ ပထမပုိင္းမွာေတာ့ ကုိမင္းကုိႏုိင္ရဲ႕ ေထာင္တြင္း အေတြ႔အၾကဳံ၊ အခက္အခဲေတြကုိ ျဖတ္ေက်ာ္ ရင္ဆုိင္ခဲ့ပုံ၊ က်န္းမာေရး အေျခအေန စတာေတြကုိ ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ဦးမင္းဇင္ရဲ႕ ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းခန္း ပထမပုိင္းကုိ နားဆင္ၾကပါ ခင္ဗ်ာ။

RFA - ကိုမင္းကိုႏိုင္ ဟာ (နအဖ) အက်ဥ္းေထာင္ထဲမွာ ႏွစ္ေပါင္း (၁၆) ႏွစ္နီးပါး တစ္ေယာက္တည္း ေနခဲ့ရတာ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔ မေန႔က ျပန္လြတ္မယ္ ဆိုေတာ့ ေထာင္အာဏာပိုင္ေတြက ဘယ္လိုမ်ား လာအေၾကာင္းၾကားပါလဲခင္ဗ်ာ၊ အဲဒီကာလက ေမွ်ာ္မ်ား ေမွ်ာ္လင့္ထားပါသလား။ ဒါမွမဟုတ္ မေမွ်ာ္လင့္ပဲ ႀကဳံရတာလား။

(ကိုမင္းကိုႏိုင္)။ ။ ကြၽန္ေတာ့္ အေနနဲ႔ကေတာ့ ေရေရရာရာ တိတိက်က်ေတာ့ ဘာမွ မသိခဲ့ရပါဘူး။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ အေျခအေန အရပ္ရပ္က ကြၽန္ေတာ္တို႔ မၾကာခင္ေလးမွာပဲ နည္းနည္း ထူးျခားမႈ ရွိမယ္လို႔ ဆိုတဲ့ အမွတ္ လကၡဏာမ်ိဳးေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ ခံစားလိုက္ရ သလိုမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အဲဒီမနက္မွာပဲ ကြၽန္ေတာ္ကို ကြ်န္ေတာ့္ရဲ႕ အမ်ိဳးသား မွတ္ပံုတင္ (နံပါတ္) ေတာင္းပါတယ္ခင္ဗ်၊ ေတာင္းၿပီးေတာ့ ဘာလုပ္ဖို႔ပါလဲလို႔ ေမးတဲ့ အခါက်ေတာ့ ေလယာဥ္ လက္မွတ္ ဝယ္ဖို႔ပါ တဲ့၊ အိမ္ျပန္မလို႔ပါ တဲ့။ အဲဒီက်မွပဲ သိလိုက္ရပါတယ္ ခင္ဗ်၊ ထူးထူး ျခားျခားေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္မွာ တုန္လႈပ္သြားတာမ်ိဳး အံ့ၾသသြားတာမ်ိဳး အဲဒီလိုေတာ့ မရွိဘူးခင္ဗ်၊ ဒါပါပဲခင္ဗ်ာ။

RFA - ကိုမင္းကိုႏိုင္ အခုလို ျပန္လြတ္လာတဲ့အခါမွာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ က်န္းမာေရး အေျခအေန ဘယ္လိုရွိပါသလဲ ခင္ဗ်။

(ကိုမင္းကိုႏုိင္)။ ။ ကြၽန္ေတာ့္ က်န္းမာေရးက ရာႏႈန္းျပည့္ ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ ေကာင္းတယ္ လို႔ေတာ့ မေျပာႏိုင္ဘူး ေပါ့ဗ်ာ။ ဘာျဖစ္လိို႔လဲ ဆိုေတာ့ လူတစ္ေယာက္မွာ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ က်န္းမာ ခ်မ္းသာပါမွ ဒါဟာ လူတစ္ေယာက္ကို က်န္းမာ တယ္လို႔ သတ္မွတ္လို႔ ရမယ္ လို႔ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ခ်ဳပ္က သတ္မွတ္ထားတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီ အေၾကာင္းေတြကို ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္မွာ အထီးက်န္ ေနခဲ့ရတာေတြ ႏွစ္ေပါင္း (၁၆)ႏွစ္ နီးပါးေလာက္ ရွိေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ မွာေတာ့ဗ်ာ ခံစားရတာ အနည္းအက်ဥ္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေကာင္းေအာင္လို႔ ႀကဳိးစားၿပီး ေနပါတယ္။ အဲေတာ့ ရာႏႈန္းျပည့္ မဟုတ္ဘူး ဆိုရင္ေတာင္မွ သာမန္ လူတစ္ေယာက္ နီးပါးေလာက္ေတာ့ လႈပ္ရွားႏိုင္ပါတယ္ခင္ဗ်ား။

RFA - ကိုမင္းကိုႏိုင္ဟာ ေထာင္ထဲမွာ ေနခဲ့ရတဲ့ ကာလေတြမွာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အရေရာ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ ရာအရေရာ ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းတဲ့ ၫွင္းပန္းႏွိပ္စက္မႈလည္း ႀကဳံခဲ့ရတယ္၊ တေယာက္တည္းလဲ ေနခဲ့ရတယ္ ဆိုေတာ့ ဒီေထာင္တြင္းကာလေတြမွာ ဒီေလာက္ ခက္ခဲတဲ့ ကာလေတြကို ဘယ္လိုမ်ား ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့သလဲ ဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို နည္းနည္း ရွင္းျပ ေပးပါအံုးခင္ဗ်။

(ကိုမင္းကိုႏုိင္)။ ။ ဒါကေတာ့ဗ်ာ တစ္ခုေသာ ဘာသာေရးမွာ ခင္ဗ်ားတို႔ ၾကားဖူးမွာေပါ့ဗ်ာ၊ ငါဟာ တစ္ေယာက္ထဲ မဟုတ္ ဘုရားသခင္ ရွိတယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့ဗ်ာ၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဒီကေန႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေလွ်ာက္လွမ္းေနရတဲ့ ခရီးမွာေတာ့ တကယ္ေတာ့ ဘယ္ေလာက္ပဲ ေမွာင္မဲပါေစ ဘယ္ေလာက္ပဲ ၾကမ္းတမ္းပါေစ ကြၽန္ေတာ့္မွာ ငါတစ္ေယာက္ထဲ မဟုတ္ဘူး၊ ငါ့ရဲ႕ ရဲေဘာ္ ရဲဘက္ေတြ ရွိတယ္ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္နဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ ေနခဲ့ပါတယ္ ခင္ဗ်၊ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီေလာက္ ရွည္ၾကာတဲ့ခရီးကို ကြၽန္ေတာ္ ဒီလို အေနအထားမ်ိဳးနဲ႔ ျပန္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

RFA - ကိုမင္းကိုႏိုင္ဟာ ေထာင္ထဲမွာ ေနစဥ္ ကာလ တစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာ ႏိုင္ငံေရးကို စြန္႔လႊတ္္မယ္ ဆိုရင္ ေနာက္ကို ႏိုင္ငံေရး မလုပ္ေတာ့ဘူးလို႔ လက္မွတ္ ထိုးမယ္ ဆိုရင္ ကိုမင္းကိုႏိုင္ကို ျပန္လႊတ္မယ္။ ကိုမင္းကုိႏိုင္က ႏိုင္ငံျခားကို ထြက္မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္မယ္ဆိုရင္ ျပန္လြတ္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ စကားေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ၾကားပါတယ္။ အခု ကိုမင္းကုိႏိုင္ ျပန္လြတ္လာတဲ့ အခါမွာ ေနာက္ေနာင္မွာ ႏိုင္ငံေရး မလုပ္ဘူး ဆိုတဲ့ ခံဝန္ခ်က္ လက္မွတ္ေတြကို ထိုးခဲ့ရပါသလား ခင္ဗ်ာ၊

(ကိုမင္းကိုႏုိင္)။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်ား၊ ကြၽန္ေတာ့္ အေျဖကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားေထာင္ေစခ်င္ ပါတယ္။ အဲဒါက ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ဟာ ေထာင္ဗူးဝကို ကြၽန္ေတာ့္ အခန္းကေန ထြက္လာ ကတည္းကေနၿပီးေတာ့ မည္သည့္ လက္မွတ္ကိုမွ ေရးထိုးျခင္းမရွိခဲ့ပါဘူး။ မည္သည့္ လက္မွတ္ တစ္စံုတစ္ရာမွ မထိုးဘဲနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ဟာ အိမ္ျပန္ ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

RFA - ေထာင္ထဲမွာေနခဲ့ရတဲ့ ကာလေတြမွာ ဘယ္အေတြ႔အႀကဳံေတြက ဘယ္လို အျဖစ္အပ်က္ေတြက ကိုမင္းကိုႏိုင္ စိတ္ဓါတ္ကို အခါးသီးဆံုး ျဖစ္ေစတယ္၊ အဲဒီအခါး သီးဆံုး အေတြ႔ အႀကဳံ႔ေတြကၿပီးေတာ့ ကိုမင္းကိုႏိုင္ ဘယ္လို ရုန္းကန္ခဲ့လဲ ဆိုတာကို ဥပမာနဲ႔ နမူနာ ေပးႏိုင္မယ္ ဆိုရင္ ေပးလိုက္ေစခ်င္ပါတယ္ ခင္ဗ်၊

(ကိုမင္းကိုႏုိင္)။ ။ ကြၽန္ေတာ္ဒီေနရာမွာ ေယဘုယ်ေလာက္ပဲ ေျပာခ်င္တယ္ ခင္ဗ်၊ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ တစ္ခ်ိဳ႔ အေၾကာင္းအရာေတြဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ခံစားခ်က္ရွိပါတယ္၊ ျဖစ္ရပ္ေတြ ရွိပါတယ္၊ ဇာတ္လမ္းေတြ ရွိပါတယ္ ဆိုေပမဲ့ ေမ့သင့္ ေမ့ထားရမယ့္ အေနအထား မ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ပါတယ္ ခင္ဗ်။ အဲဒါေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္ ေျပာခ်င္တာကေတာ့ လူတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ပဲ ဆိုၾကပါအံုးဗ်ာ၊ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ အေၾကာင္း အရာေတြနဲ႔ ဆံုးရႈံးမႈေတြ အားလံုးမွာ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔လို ဘဝတူေတြ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေလာက္ မၾကာခဲ့ေပမယ့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ထက္ ႀကီးမားတဲ့ ဆံုးရႈံးမႈေတြ ဘဝရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းေတြ ေပးဆပ္လိုက္ရသူေတြ ေျမာက္မ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ အဲဒီအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ေၾသာ္ - ငါတို႔ဟာ ဘဝရဲ႕အစိတ္အပိုင္းေတြ ႀကီးသည္ျဖစ္ေစ ငယ္သည္ျဖစ္ေစ ဖဲ့ေပးရံုတင္ ဖဲ့ေပးခဲ့ရတာပါ။ အသက္ပါ ေပးလိုက္ရတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြ အင္မတန္မ်ားလွပါတယ္ ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေျဖသိမ့္ၿပီးေတာ့ ျဖတ္သန္းခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္ ဥပမာ အေနနဲ႔ေတာ့ မေပးပါရေစနဲ႔ဗ်ာ၊ အားလံုးက ကိုယ္စီ ရွိၾကပါတယ္၊ ကိုယ္စီ သိၾကပါတယ္ သက္ဆိုင္တဲ့ သူေတြ အားလံုး သိၾကပါတယ္။ အေမေတြ သိၾကပါတယ္ ခ်စ္သူေတြ သိၾကပါတယ္ ကာယကံရွင္ေတြ အားလံုး သိၾကပါတယ္ဗ်ာ။

RFA - ကိုမင္းကိုႏိုင္ဟာ ဒီေထာင္ကေန ေျပာင္းလာတဲ့အခါမွာ အင္မတန္မွ ခ်စ္ခင္တဲ့ မိခင္ႀကီးနဲ႔ ဖခင္ႀကီးကို ျပန္ေတြ႔လိုက္ရတဲ့အခါမွာ၊ မိသားစုေတြကို ျပန္ေတြ႔လိုက္ရတဲ့ အခါမွာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ အေနနဲ႔ ဘယ္ လိုမ်ား ခံစားရပါသလဲ။

(ကိုမင္းကိုႏုိင္)။ ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က တကယ္ကေတာ့ ဘဝကို အဆံုးထိ တြက္ထား ၿပီးၿပီေလ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ (၁ဝ)ကဆိုတဲ့ ပုဒ္မကေတာ့ (၅)ႏွစ္ ျပည့္ရင္လည္း ထပ္ခ်လို႔ရတယ္။ ထပ္ၿပီးေတာ့ ထပ္ခါ တလဲလဲ သူတို႔အေနနဲ႔က အရင္တုန္းကေတာ့ ဆြဲလို႔ ရခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က အဆံုးထိ တြက္ထားတာေပါ့၊ အခုကေတာ့ဗ်ာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့၊ အျမတ္ အျမတ္လို႔ပဲ ဆိုၾကပါစို႔ဗ်ာ၊ အဲေတာ့ အေဖနဲ႔အေမနဲ႔ မိသားစုေတြနဲ႔ ျပန္ေတြ႔ရတဲ့ အခါမွာ ကြၽန္ေတာ့္ အေဖက ေတာ္ေတာ္ႀကီးကို အိုစာသြားၿပီဗ် ၊ ဒါေပမယ့္ဗ်ာ အသက္ ရွင္ေနေသးဆိုတာပဲ ျပန္ေျဖသိမ့္ရတာပဲဗ်ာ အဲဒီေတာ့ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ခံစားခ်က္ေတြကို ဒီအခ်ိန္မွာ သိပ္မေျပာခ်င္ေသးဘူးဗ်ာ ကြၽန္ေတာ့္အေပၚလည္း နားလည္ၾကပါလို႔ ေတာင္းပန္ပါတယ္။

အင္းဗ်ာ (၁၆)ႏွစ္တာ ခြဲခြာခဲ့ၾကၿပီးေတာ့ အခုလို ဒုတိယ အႀကိမ္ စကားေျပာခြင့္ေတာ့ ရခဲ့ၿပီေပါ့ဗ်ာ အဲလိုအခ်ိန္မွာ မဂၤလာပါလို႔ ကြၽန္ေတာ္ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ခ်င္လွပါတယ္ဗ်ာ။ ဒါေပမဲ့ ကြၽန္ေတာ္ဟာ အခုကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ ထြက္လာတဲ့ လမ္းမွာ သားေပ်ာက္ေနတဲ့ မိခင္ေတြရဲ႕ မ်က္ရည္ေတြကို ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္ခင္ဗ်၊ ေယာက်ၤား ရင့္မာႀကီးေတြက ဆို႔နင့္တဲ့ ရႈိက္သံႀကီးေတြနဲ႔ ကြၽန္ေတာ့္ကို ဖက္ၿပီးေတာ့ ငိုတာကိုပဲ ေတြ႔ရပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ ဒီ မ်က္ရည္ေတြကို က်ေနာ္ သိမ္းေစခ်င္လွၿပီခင္ဗ်၊ ဒီမ်က္ရည္ေတြ ေျခာက္မွ ဒီမ်က္ရည္ေတြ သိမ္းႏိုင္မွ ကြၽန္ေတာ္အားလံုးကို မဂၤလာပါလို႔ ႏႈတ္ခြန္းဆက္တာ အဓိပၸါယ္ ရွိပါလိမ့္မယ္ဗ်ာ၊ အေမ့အိမ္ကို ညည့္နက္ညမွာ တံခါး လာေခါက္တဲ့ လူဟာ အလည္လြန္ေနတဲ့ သားေလးပဲ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ သားေလးကို အေမ့ရင္ခြင္ထဲက လာၿပီးေတာ့ ေခၚသြားတာမ်ိဳးေတာ့ မျဖစ္ေစခ်င္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါပါပဲဗ်ာ။

ဒါကေတာ့ ဦးမင္းဇင္က ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကုိမင္းကုိႏုိင္ကုိ ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ထားခဲ့တာပါ။ ဒုတိယပုိင္းမွာေတာ့ ႏုိင္ငံတကာ ဖိအားေတြဟာ သူအပါအဝင္ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြကုိ ဘယ္လုိ အက်ဳိးမ်ားေစခဲ့တယ္၊ တုိင္းျပည္မွာ အမ်ဳိးသား ရင္ၾကားေစ့ေရး ျဖစ္ေပၚေရးနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့ ကုိမင္းကုိႏုိင္ရဲ႕ သေဘာထားေတြကုိ ဆက္လက္ ထုတ္လႊင့္မွာမုိ႔ နားဆင္ၾကပါခင္ဗ်ာ။

RFA မင္းဇင္နဲ႔ မင္းကိုႏိုင္ အင္တာဗ်ဴး (ဒုတိယပိုင္း)
၂ဝဝ၄ ႏုိဝင္ဘာ ၂၃

RFA - ကိုမင္းကိုႏိုင္ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္ေရး အတြက္ ႏိုင္ငံတကာမွာ ရွိတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး အဖြဲ႔ေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာမွာ ရွိတဲ့ အစိုးရေတြ၊ တက္ၾကြ လႈပ္ရွားတဲ့ အင္အားစု အသီးသီးကေနၿပီးေတာ့ အမ်ိဳးမ်ိဳး ဖိအားေတြ ေပးၾကတယ္၊ ဝိုင္းဝန္းၿပီး အေရးဆိုေပးၾကတယ္။ ကိုမင္းကိုႏိုင္ ကိုလဲ အင္မတန္မွ ဂုဏ္သိကၡာရွိတဲ့ ဆုေတြ ဘြဲ႔ေတြ ခ်ီးျမွင့္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီႏိုင္ငံတကာက ကိုမင္းကိုႏိုင္ လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဝိုင္းဝန္း အေရးဆိုမႈေတြ ဖိအားေပးမႈေတြ ကူညီမႈေတြဟာ ဘယ္လိုမ်ား အက်ဳိး ရွိေစပါသလဲ။ ဒီလိုမ်ိဳး ကူညီမႈေတြဟာ ကိုမင္းကိုႏိုင္ အပါအဝင္ အျခား ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြကို ဘယ္လိုမ်ား အက်ဳိးေက်းဇူး ရွိေစတယ္ ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ကို ရွင္းျပေပးပါခင္ဗ်ာ။

(ကိုမင္းကိုႏုိင္)။ ။ဒီလိုရွိတယ္ဗ်ာ။ က်ေနာ္တို႔ဟာ အထဲမွာ ေနရတယ္ဆိုတဲ့ အေနအထားမွာ အျပင္က က်ေနာ္တို႔ကို အားေပးတယ္၊ ေထာက္ခံတယ္၊ က်ေနာ္တို႔အတြက္ ဝိုင္းဝန္းၿပီးေတာ့ တက္စြမ္းသမွ် အလုပ္ေပးေနၾကတယ္ ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔က ဟိုးအေဝးႀကီးမွာ ျမင္ေနရတဲ့ မီးေရာင္ေလးကို ေဆာင္းတြင္း ေရခဲေနတဲ့ ျမစ္ထဲမွာ ဆင္းၿပီးေတာ့ စိမ္ေနရတဲ့လူက လွမ္းၾကည့္ၿပီးေတာ့ ျမင္ေယာင္ၿပီးေတာ့ ခံစားရသလို ခံစားရတာပါဗ်ာ။ က်ေနာ္တို႔ တိုက္ရိုက္ ထိေတြ႔ ခံစားတာမ်ိဳး မရခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဲေလာက္ က်ေနာ္တို႔ အာရံုေလးနဲ႔ လွမ္းၿပီးေတာ့ မမွီမကမ္း ခံစားရတာန႔ဲတင္ က်ေနာ္တို႔ လံုေလာက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ေက်းဇူး ဘယ္ေတာ့မွ မေမ့ပါဘူး။ အားလံုး သက္ဆိုင္တဲ့ က်ေနာ္တို႔အတြက္ အားထုတ္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သူ အားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္လို႔ တဆင့္ ေျပာေပးပါဗ်ာ။

RFA - ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်ာ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအဝင္ ေပါ့ေလ ဘဝတူႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ သူတို႔ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္ေရး အတြက္ေရာ ကိုမင္းကိုႏိုင္အေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ား ေျပာဆိုလိုပါသလဲ ခင္ဗ်ာ။

(ကိုမင္းကိုႏုိင္)။ ။ေၾသာ္ ဟုတ္ကဲ့။ ဒီလိုေတာ ့ရွိပါတယ္ ခင္ဗ်။ က်ေနာ္တို႔ဟာ ဒီအလုပ္ကို စၿပီးေတာ့ လုပ္လာၾကၿပီ ဆိုကတည္းက က်ေနာ္တို႔ ေက်ာင္းသား အားလံုးဟာ လူပုဂၢိဳလ္စြဲ လံုးဝ မထားခဲ့ပါဘူးခင္ဗ်။ အဲဒီေတာ့ လူပုဂၢိဳလ္စြဲ မထားခဲ့ဘူးဆိုေတာ့ မည္သူမည္ဝါ တဦးတေယာက္ အတြက္မွ်လည္း ရည္ရြယ္ၿပီးေတာ့ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အခုလို ကာလရွည္ႀကီး တခုက မွတ္ေက်ာက္ တင္ၿပီးသြားတဲ့ အခါမွာ အခုလို အခ်ိန္ ေရာက္လာၿပီဆိုေတာ့ လူပုဂၢိဳလ္အလိုက္ နာမည္ေတြကို က်ေနာ္တို႔ ရြတ္ဆို ေဖၚျပလို႔သင့္ၿပီ ဆိုတဲ့ အေနအထားမ်ိဳး ေရာက္ေနၿပီလို႔ က်ေနာ္ ယံုၾကည္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ ဦးတင္ဦး အစ ရွိသျဖင့္ေပါ့ဗ်ာ သူတို႔ အပါအဝင္ အားလံုး ေခါင္းေဆာင္မ်ားေရာ၊ အညတရ ရဲေဘာ္မ်ားေရာ အားလံုးစံုညီ လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ အခါမွ က်ေနာ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတဲ့ အေၾကာင္းအရာ တခုကို သြားလို႔ ရပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီ ေမွ်ာ္လင့္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာက ဘာလဲ ဆိုတာလဲ လူႀကီးမင္း ရိပ္မိေကာင္း ရိပ္မိပါလိမ့္မယ္။

RFA - ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာလဲ ခါးသီးတဲ့ အေတြ႔အႀကဳံေတြ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတယ္၊ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ဘဝေတြကို ႀကံဳခဲ့တယ္ ဆိုေတာ့ ဒီအေပၚမွာ စိတ္ထဲမွာ နာၾကည္းမႈ၊ ခြင့္မလြတ္ႏိုင္မႈေတြမ်ား ရွိပါသလား။ အဲေတာ့ ဒီ ကိုမင္းကိုႏိုင္ အေနနဲ႔ေပါ့ေလ ပုဂၢိဳလ္ေရး ခံျပင္းမႈ ခံစားခ်က္က ေနၿပီးေတာ့ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္ ရင္ၾကားေစ့ေရး အထိကို ဘယ္လိုရႈျမင္တယ္ ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ကို နည္းနည္း ရွင္းျပေပးပါဦး။

(ကိုမင္းကိုႏုိင္)။ ။ တခါတရံ က်ေနာ္တို႔ဟာ မညီညာတဲ့ လမ္းေတြကို က်ေနာ္တို႔က ျဖည့္ၿပီးေတာ့ ခင္းရတာမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ခ်ိဳင့္ဝွမ္းေတြနဲ႔ တြင္းေတြနဲ႔ ျပည့္ေနတဲ့ လမ္းကို ေလ်ာက္ၾကရတဲ့ အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ဟာ ထိုက္သင့္တဲ့ ေပးဆပ္မႈေတြနဲ႔ ရင္းၿပီးေတာ့ ဖို႔ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လမ္းကို ေဖါက္ရတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ ဆံုးရႈံးမႈဆိုတဲ့ ေနရာမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အခ်ိဳ႔ေသာ အရာေတြကို လမ္းခင္းလိုက္ရၿပီလို႔ သေဘာထားလိုက္တာဟာ တခါတရံမွာ အင္မတန္ သင့္ျမတ္တဲ့ ပံုစံမ်ိဳး ရွိေနတတ္ပါတယ္ ခင္ဗ်။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ ဒီေန႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတဲ့ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္ ရင္ၾကားေစ့ေရး ဆိုတာဟာ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္ ခုနက တင္ျပ ခဲ့သလိုပါပဲ လူ ပုဂၢိဳလ္ အမည္ေတြနဲ႔ အပါအဝင္ေပါ့ဗ်ာ၊ အားလံုး ေခါင္းေဆာင္ေတြ ရဲေဘာ္ေတြ စံုညီတဲ့ အခါၾကမွ ဒီ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္ ရင္ၾကားေစ့ေရး ဆိုတာ ေမွ်ာ္လင့္စေကာင္းတဲ့ အရာ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ တကယ္ေတာ့ဗ်ာ၊ အားလံုးေပါ့ဗ်ာ ကမၻာမွာေရာ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံက ျပည္သူေတြေရာ အားလံုး ေမွ်ာ္လင့္ေနတဲ့ ဒီ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္ ရင္ၾကားေစ့ေရး ဆိုတာဟာ လုပ္ယူလို႔ရတဲ့ အရာပါဗ်။ ဖန္တီးလို႔ရတဲ့ အရာပါ။

ခံစားမႈကို ေရွ႔တန္း မတင္ဘဲနဲ႔ အေမွ်ာ္ အျမင္ ႀကီးမႈနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ရင့္က်က္မႈသာ လိုပါတယ္လို႔ က်ေနာ္ ယံုၾကည္ ပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။

RFA - အဖမ္းခံရတုန္းက ၂၆ႏွစ္သားပဲ ရွိပါေသးတယ္။ အခုဆိုရင္ ကိုမင္းကိုႏိုင္ အသက္ကလဲ ၄၂ႏွစ္ ဝန္းက်င္ျဖစ္လာပါၿပီ။ ၂၆ ႏွစ္သား ကိုမင္းကိုႏိုင္နဲ႔ ၄၂ႏွစ္ သား ကိုမင္းကိုႏိုင္ ၾကားထဲမွာ ေထာင္ ၁၆ နွစ္ အေတြ႔အႀကဳံက ဘာေတြကို အကြာျခားႀကီး ကြာျခားေစခဲ့ပါသလဲ။

(ကိုမင္းကိုႏုိင္)။ ။ဟာ ဟား -- ဒီလိုေပါ့ဗ်ာ။ သာမန္လူ တေယာက္နဲ႔ အက်ဥ္းသား ဘဝနဲ႔ ဆိုတာ မတူၾကပါဘူးဗ်။ ဆိုလိုတာကေတာ့ဗ်ာ သာမန္လူေတြ အမႈမဲ့ အမွတ္မဲ့ ျဖတ္ေက်ာ္သြားရတဲ့ ကာလကို အက်ဥ္းသားေတြဟာ ေလးေလး လံလံႀကီး ျဖတ္ေက်ာ္သြားရတဲ့ သာဓကမ်ိဳး ရွိပါတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒီေတာ့ဗ်ာ ဆိုလိုတာကေတာ့ဗ်ာ ခရီးၾကမ္းနဲ႔ ခရီးေခ်ာေပါ့ဗ်ာ။ အခ်ိန္ခ်င္း တူမယ္ ဆိုေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ခရီးၾကမ္းကုိ ေလ်ာက္ရတဲ့ လူက ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားျဖင့္ေတာ့ ပိုမိုၿပီးေတာ့ ရင့္ေရာ္သြားေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔က ဒီေနရာမွာေတာ့ စိတ္ဓါတ္ ေရးရာကိုေတာ့ ရင့္ေရာ္သြားတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ မယူေတာ့ဘဲ ရင့္က်က္သြားပါေစလို႔ က်ေနာ္တို႔က ကိုယ့္ကိုယ္ကို အားတင္းပါတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒီေတာ့ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ဗ်ာ ငါဟာအရင္ ထက္ေတာ့ ရင့္က်က္လာရမယ္ လို႔ က်ေနာ္တို႔ အားလံုး ခံယူထားပါတယ္ခင္ဗ်။

RFA - အျခား ကိုမင္းကိုႏိုင္ ျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ေပါ့ေလ ျမန္မာျပည္သူ လူထုကို ႏိုင္ငံတကာက ျပည္သူေတြကို ဘာမ်ား အမွာစကား ပါးခ်င္ပါသလဲ ခင္ဗ်ာ။

(ကိုမင္းကိုႏုိင္)။ ။ေၾသာ္ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်ာ။ က်ေနာ္တို႔ ဒီမိုကေရစီေရး အတြက္ လႈပ္ရွားခဲ့ရတဲ့ ခရီးရွည္ႀကီး တေလ်ာက္ေပါ့ဗ်ာ အဲဒီထဲမွာ က်ေနာ္တို႔ဗ်ာ ေျခာက္အိပ္မက္ေတြလဲ မက္ခဲ့ၿပီးပါၿပီဗ်ာ။ ေရာင္နီေလး သမ္းလာလိုက္၊ မိုးမလင္းေသးဘူး ျပန္အိပ္ဦး ဆိုၿပီးေတာ့ အိပ္မက္ဆိုးေတြကို ဆက္ၿပီးေတာ့ မက္လိုက္၊ ေတာ္ၾကာေနလို႔ ရွိရင္ ေရာင္နီေလး သမ္းသလိုလို ရွိလာလိုက္ သံသရာ ရွည္ခဲ့ပါၿပီဗ်ာ။ အခုတခါေတာ့ က်ေနာ္ ထြက္လာတဲ့ အခါမွာ လူေတြရဲ့ မ်က္ႏွာမွာ တကယ္ပဲ ေရာင္နီသမ္းလာၿပီ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့ မ်က္ႏွာေတြကို က်ေနာ္ ဖတ္ရႈရပါတယ္ ခင္ဗ်။ အဲဒီေတာ့လူေတြ အားလံုးရဲ့ ေမ်ာ္လင့္ခ်က္ကို က်ေနာ္တို႔ အားလံုးဟာ ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ပါေစ လို႔ က်ေနာ္က ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ ။